Słowem wstępu

Segment telewizorów premium LCD, należy w tym roku do telewizorów Sony. Zbyt mocna opinia? Takie jest moje zdanie patrząc na to co do tej pory miałem przyjemność testować. Model XE90 (KD55-XE9005) okazał się wybitnym wyświetlaczem, mogącym zaoferować znacznie więcej niż konkurencja w tej półce cenowej. Nie jest to jednak najwyższy model LCD na 2017 rok w ofercie producenta. Ponad nim znajduje się jeszcze linia Sony XE93 (49-65″) / XE94 (75″). Postanowiliśmy więc przetestować, czy warto do niej dopłacić.

Na pierwszy rzut oka główną różnicą pomiędzy liniami modelowymi jest procesor. Seria XE90 oparta była na autorskim procesorze – Sony X1 w wersji “zwykłej”. XE93/XE94 posiada zaś wersję X1 Extreme. Producent zapewnia, że mocniejszy procesor dostarcza wyższą jakość obrazu, co dane nam będzie sprawdzić. Jest jednak ważniejsza rzecz związana z obecnością lepszego układu scalonego – wsparcie dla formatu HDR Dolby Vision!

Wygląd

Najwyższy model wygląda z przodu prawie dokładnie tak samo jak XE90. Kontynuuje zatem wzornictwo znane z ubiegłorocznego modelu ZD9 . Spotykamy się więc z charakterystyczną prostokątną stopą, oraz bardzo wąską, niewyróżniającą się ramką dookoła ekranu. XE93, jako najwyższy model, posiada także plecy wykonane z tworzywa perforowanego w geometryczne wzory. Jest zatem telewizorem z wzornictwem tzw. 360 stopni: postawić go można np. na środku salonu – będzie cieszył oko z każdej strony.

Wąska podstawa umożliwia montaż telewizora na meblach o mniejszej szerokości.

Powłoka ekranu jest lekko satynowa, ale dużo bliżej jej do błyszczącej. Trochę rozprasza bezpośrednie odbicia, a przy tym zapewnia rewelacyjną czerń w oświetlonych pomieszczeniach. Sony zawsze było bardzo dobre pod tym względem. Maksymalna jasność matrycy (w trybie SDR – nie mylić z pojęciem jasności w trybie HDR) jest bardzo wysoka – 640cd/m² (po kalibracji). Oznacza to, że XE93 jest jednym z najlepszych obecnie telewizorów do mocno nasłonecznionych pomieszczeń.

Złącza i Akcesoria

Najistotniejsze gniazda w telewizorze zostały skierowane do dołu, by ukryć przewody za obudową telewizora. Te, wyprowadzone na prawą stronę nie są zazwyczaj w użyciu. Telewizor posiada podwójny tuner satelitarny.

Pilot przypomina ubiegłoroczny, aczkolwiek przeszedł ewolucję. Wbudowano weń mikrofon do wydawania komend głosowych i trzeba przyznać, że sprawdza się on bardzo dobrze. Platforma Google oferuje przecież zaawansowane funkcje rozpoznawania mowy, więc mikrofon nie pozostanie wyłącznie gadżetem. W stosunku do poprzedniego pilota zmieniono trochę rozmieszczenie klawiszy. Cały pilot pokryty jest zaś gumą. Daje to bardzo pewny uchwyt w dłoni, oraz jak mniemam, odporność na zalania, ale czy jest eleganckie? Oceńcie sami.

Testy syntetyczne

Matryca, zalecane ustawienia

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o matrycach: „IPS VS VA CZYLI KTÓRĄ MATRYCĘ WYBRAĆ”

Matryca

W modelu XE93 zastosowano 120Hz panel typu VA, o nieco odmiennej strukturze, niż w telewizorach zeszłorocznych. Każdy subpiksel podzielony jest na dwie “domeny”, które zapalane są oddzielnie, w zależności od tego jak jasny kolor ma zostać wyświetlony. Daje to nieco lepsze kąty widzenia, niż w innych matrycach typu VA, jednak trzeba mieć na uwadze, że dalej nie jest to taka odporność na kąty jaką zapewniają matryce IPS, plazmy, czy OLEDy. Panel podświetlony jest specjalizowanymi diodami z luminoforem PFS, co zapewnia znacznie bogatsze pokrycie palety barw, niezbędnej do filmów Ultra HD.

Zalecane ustawienia

Podczas testu telewizor posiadał już najnowszą wersję systemu operacyjnego Android 7.0 Nougat, a co za tym idzie, zaktualizowany interfejs.

Telewizory Sony w 2017 roku kontynuują układ menu, który poznaliśmy już obcując z poprzednimi modelami. Dostęp do głównych ustawień jest prosty. Wystarczy wcisnąć na pilocie klawisz “Action Menu”, a następnie wejść w “Obraz”. Fabrycznie definiowanych ustawień jest kilkanaście, jednak nie będę ich tutaj wymieniał, ponieważ zarówno mnie jak i czytelników powinno interesować wyłącznie jedno ustawienie w którym telewizor najwierniej naśladuje monitor studyjny. Jest nim tryb “Kino Pro”.

Wybranie omawianego powyżej trybu jest właściwie wszystkim co użytkownik powinien zrobić by uzyskać najlepszą jakość obrazu dostępną domowymi metodami (tj. bez profesjonalnej kalibracji). By zaś ustawić odpowiednią jasność dla danych warunków otoczenia należy użyć suwaka “Jasność” w tym samym menu. Rada ta brzmi może jak coś oczywistego, jednak wcale tak nie jest. Praktycznie we wszystkich innych telewizorach (włącznie z modelami Sony 2014) faktyczną jasność ekranu ustawia się suwakami oznaczonymi jako “Podświetlenie” lub “Backlight”, zaś umieszczany tam suwak “Jasność” reguluje coś całkowicie innego – jasność, ale czerni, nie całego obrazu. Sony jest obecnie drugim (zaraz po Philipsie) producentem, który postanowił zrobić porządek w nazewnictwie funkcji. Wracając więc do meritum – do rozjaśniania i ściemniania telewizora używamy głównego suwaka “Jasność”. Możemy także użyć czujnika światła by czynność wykonywała się automatycznie.

Obsługa Ultra HD z HDR w Android 7.0 nie zmieniła się w stosunku do starszych wersji. By obsługiwać wszystkie formaty sygnału musimy zmienić konfigurację portów HDMI. Zrobimy to w zakładce Home -> Ustawienia -> Zewnętrzne złącza. Należy wybrać “Ulepszony format”. Przy tym ustawieniu możemy stracić fonię na niektórych źródłach, dlatego producent pozostawił także opcję kompatybilną.

Obowiązkowe powinno być też wyłączenie overscanu, czyli technologii obcinającej brzegi obrazu. Wystarczy w tym celu zmienić pole wyświetlania na “+1” lub “wszystkie piksele” (nazewnictwo zależne od źródła).

Kalibracja, odwzorowanie barw (SD i Full HD)

Fabrycznie

Galeria przekłamań obrazu

Koniecznie przeczytaj też artykuł: „JAK DZIAŁA PORTALOWA GALERIA PRZEKŁAMAŃ”

Wybierz kadr z filmu:

Wybierz ustawienia obrazu w telewizorze:

• Tryb Fabryczny
• Najlepszy tryb fabryczny
• Profesjonalna kalibracja
• Referencja (studio)

Profesjonalna kalibracja Sony XE93

Jak da się z diagramów i statystyk wyczytać, większość próbek barw oddawana jest z bardzo wysoką zgodnością, z wzorcowym, studyjnym obrazem. Nieznacznym wyjątkiem jest rejon żółci, które pozostają trochę przesycone. To wzmocnienie barw nie jest widoczne w istotnych rejonach np. odcieni skóry. Dotyczy tylko barw, które i tak miały być mocno nasycone. Ta dodatkowa nuta soczystości nie przeszkadza więc podczas oglądania treści wideo. Lekkie rozjaśnienie detali w czerniach (spadek na wykresie gamma) zabiera nieco kontrastowości, ale także jest to bardzo subtelny szczegół. Ogółem obraz oddany jest bardzo poprawnie po kalibracji i zadowolić powinien nawet purystów.

Jak więc widzimy, XE93 pod względem oddania barw i kalibracji nie różni się praktycznie wcale od modelu XE90. To dobrze, ponieważ oba modele trzymają tym samym bardzo wysoki poziom.

Sony kontynuuje trend promocji zaawansowanego procesora obrazu, o nazwie “X1”. Układ ten ma za zadanie skalować i obrabiać cyfrowo obraz, który trafia na ekran. Problem w tym, że różnice wynikające z jakości skalowania w zasadzie się już zatarły i telewizor każdego cenionego producenta robi to z podobną skutecznością, wyciągając tyle ile się da z obrazu niskiej rozdzielczości. Układ “X1” dodaje jednak zaawansowane funkcje związane z usuwaniem przeplotu. W menu znajduje się z tym związane ustawienie “Tryb Kliszy”, które w domyślnym swoim ustawieniu robi wszystko co się da, aby uzyskać jak najlepszą ostrość przy transmisjach sportowych i pokrewnych materiałach. W związku z usuwaniem przeplotu nie dopatrzyłem się jednak specjalnych różnic w porównaniu do innych, niedawno testowanych wyświetlaczy.

W tym miejscu będę do znudzenia powtarzał, że w dzisiejszych czasach rezultaty skalowania wyglądają niemal identycznie na wszystkich telewizorach. Twierdzenie to znalazło potwierdzenie w moim eksperymencie, którego wyniki znajdują się pod tym adresem.

Zwracam też uwagę, że skalowanie nie jest procesem podnoszącym jakość obrazu i materiał HD czy nawet SD generalnie wygląda bardzo podobnie czy to na wyświetlaczu Ultra HD, czy na Full HD. Dopiero treść natywna o wysokiej rozdzielczości pozwala odczuć wyraźną różnicę, jednak pod warunkiem, że widz znajduje się w odpowiedniej odległości od ekranu. Można ją wyliczyć z kalkulatora odległości.

Powyższy opis sugeruje, że procesor Sony w zasadzie nie wnosi niczego do jakości obrazu. Z perspektywy “purystów obrazu”, którzy oczekują jak najmniejszej ingerencji w materiał źródłowy tak właśnie jest. Układ “X1” daje jednak kilka ciekawych funkcji, ujętych w menu jako “tworzenie realizmu”. Składają się na nie “rozdzielczość”, “mastered in 4K”, “redukcja losowych zakłóceń”, “cyfrowa redukcja zakłóceń”, oraz… “Łagodna Gradacja”. Tak, to nie pomyłka. W Sony XE93 producent postanowił przywrócić tę fenomenalną funkcję, którą zaraz przetestuję. System tworzenia realizmu pozwala uwypuklić niektóre walory obrazu i zamaskować niedoskonałości przy słabym sygnale. Suwak “rozdzielczość” działa w znacznie lepszy sposób niż klasyczny suwak “ostrość” i poprawia wizualnie obrazu poprzez manipulację lokalnym kontrastem. Nie powoduje przy tym artefaktów w postaci podwójnych konturów. Szczególnie dobrze sprawdza się przy dodatkowym włączeniu funkcji “mastered in 4K”, bowiem działa wtedy bardziej selektywnie – uwypukla jedynie elementy obrazu na których efekt będzie korzystny. Tak wygląda to w praktyce:

Sony XE93 udostępnia także świetny system “Łagodna Gradacja”, który wygładza niepłynne przejścia tonalne. Te można spotkać szczególnie często w ciemnych partiach obrazu na kanałach telewizyjnych (o słabej jakości). Poniższe zdjęcia działania systemu nie pozostawiają wątpliwości jak korzystne jest jego działanie. Takiej funkcji nie znajdziemy u żadnego innego producenta!

Teraz na pewno zastanawiacie się, czy procesor Extreme oferuje lepszą jakość powyżej opisanych procesów niż zwykły chip X1. Otóż moim zdaniem…. nie. Zarówno XE90 (X1), jak i XE93 (X1 Extreme) działają pod tym względem podobnie i nadmienić należy, że oferują znacznie lepszą cyfrową obróbkę niż konkurencja. To głównie za pomocą unikalnej funkcji “łagodna gradacja”.

Kontrast i Czerń

Sony XE93 posiada system krawędziowego podświetlenia ekranu, o specjalnej budowie nazwanej Slim Backlight Drive+. Jest to autorska technologia Sony pozwalająca uzyskać efekt pseudo-lokalnego wygaszania, tj. niezależnej kontroli jasności w różnych punktach matrycy. Testowany telewizor cechuje się 48 segmentami podświetlenia (w układzie 16×4). Nie są one do końca niezależne, ale ewidentnie do pewnego stopnia czerń i biel może być sterowana oddzielnie dla każdego z nich. Funkcja odpowiedzialna za to występuje pod nazwą automatyczne lokalne wygaszanie, w głównym menu ustawień obrazu.

Scena (kontrast między białym kołem, a środkiem białego okręgu)	Opis sceny	Wynik pomiaru (dla poszczególnego ustawienia funkcji “autom. lok. wygaszanie”)
		autom. lok. wygaszanie: WYŁ.	autom. lok. wygaszanie: MAŁA	autom. lok. wygaszanie: ŚREDNIA	autom. lok. wygaszanie: DUŻA
	Duża powierzchnia czerni bez sąsiadujących detali, przy niskim kontraście łatwo dostrzec świecenie czerni	3 900:1	20 100:1	103 000:1	109 000:1
	Czerń otoczona z każdej strony detalami, wymagająca scena, poradzą z nią sobie jedynie najlepsze systemy wygaszania	4 800:1	6 900:1	8 100:1	9 500:1
	Pas w filmie sąsiadujący z obrazem o średniej jasności, przy niskim kontraście wyraźnie odcina się od ramki telewizora	5 800:1	7 500:1	12 800:1	13 000:1
	Duża powierzchnia czerni bez sąsiadujących detali, przy niskim kontraście łatwo dostrzec świecenie czerni	5 500:1	21 000:1	54 200:1	62 000:1

Jak wynika z powyższych pomiarów, sprawność XE93 jest fenomenalna, zwłaszcza, że mamy do czynienia z ekranem z krawędziowym podświetleniem. Jego skuteczność plasuje telewizor gdzieś pomiędzy modelami z podświetleniem krawędziowym, a modelami direct led z górnych półek, których… próżno szukać na rynku w tym roku w typowych przekątnych. W ofercie jest tylko 75″ Sony XE94. XE93 jest w stanie dostarczyć solidną czerń, ale nie jest to najwyższa jakość jaką można było podziwiać np. w przypadku (wielokrotnie droższego) ZD9. Cieszy ona jednak oko, tym bardziej w takiej cenie telewizora. Jest też wyraźnie lepsza niż w modelu XE90.

Zalecanym przeze mnie trybem wygaszania jest “średnia”. Przy tym ustawieniu obraz nie przyciemnia się nadmiernie, a także nie zlewa detali w bielach tak mocno jak na ustawieniu “duża”.

Co to znaczy, że w niektórych ustawieniach zlewają się detale w bielach?

Pewne ustawienia systemu poprawiającego czerń mogą powodować nadmierne pompowanie kontrastu i w konsekwencji zacierać detale w jasnych partiach obrazu. Takich ustawień należy unikać. Przykład zbyt agresywnego działania algorytmu przedstawiłem na zdjęci po prawo.

Równomierność ekranu

Ekran XE93 miał niezłą równomierność w kontekście odcienia koloru, jednak rozkład jasności był typowy dla ekranu LCD z podświetleniem krawędziowym. Innymi słowy była lekka winietka (spadek jasności w kierunku brzegów), ale było to widać tylko na planszy testowej.

Rozkład jasności w prawdzie pozostawiał nieco do życzenia, jak już napisałem wcześniej. Na szczęście spadki jasności były płynne.

Obsługa Ultra HD / 4K

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o Ultra HD: “UHD? 4K? CZYM JEST TECHNOLOGIA, KTÓRA PODBIJA RYNEK”

Sony XE93 wyposażono w procesor X1 Extreme, co zapewnia obsługę HDR w standardzie Dolby Vision. Na dzień dzisiejszy nie ma jednak jeszcze źródła fizycznego plików DV, więc nasz test sprowadzi się do klasycznych formatów (HDR10), którymi dysponujemy chociażby z płyty Ultra HD Blu-ray. W związku z systemem Android 7, telewizor obsługuje już też HDR w formacie HLG, który występuje w telewizji.

W systemie Android 7.0, HDR oraz szeroką paletę barw Rec. 2020 włączyć można w każdym trybie obrazu. To duże uproszczenie konfiguracji, które odbija się też na input lagu, ale o tym później. Pewnym minusem takiego rozwiązania jest niemożność zapisania oddzielnej kalibracji dla treści Ultra HD. W praktyce więc, miłośnicy najwyższej jakości obrazu będą musieli ręcznie przełączać tryby po kalibracji, gdy będą przechodzić z materiału HD na Ultra HD.

Jakość efektu HDR

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o HDR: „HDR, co to jest HDR, HDR10 kontra Dolby Vision”

W celu pomiarów jasności HDR, użyjemy własnej sekwencji testowej, która jest znacznie bardziej wnikliwa niż np. testy UHD Alliance a co najważniejsze życiowa a nie czysto akademicka. Więcej w temacie: Jakość efektu HDR, jak ją ocenić? Wprowadzamy własny system testowy!

Scena	Opis sceny	Jasność HDR
	Najjaśniejsza ze scen, blaski słońca przekraczają jasność 2 000cd/m2	1 100 cd/m2
	Scena o niskiej jasności, gdzie tylko księżyc i jego odbicie ma ponadnormatywną jasność	1 200 cd/m2
	Bardzo ciemna scena, najłatwiejsza do odtworzenia. Jedynymi jasnymi elementami są płomienie	1 160 cd/m2
	Zbilansowana scena o średniej jasności nieznacznie wchodzącej w zakres HDR	925 cd/m2
	Plansza “L20”. Na takiej robione są testy konsorcjum UHD Alliance	1 200 – 1 900 cd/m2

Wyniki jasności HDR na XE93 są wręcz… spektakularne! Są to najwyższe wartości jakie zanotowaliśmy na telewizorze z podświetleniem krawędziowym i w ścisłej czołówce najlepszych telewizorów do HDR (takich jak Panasonic DX900, czy Sony ZD9). Testowany wyświetlacz uzyskuje zatem średnią wartość na poziomie aż 1 100 nitów! Widać to, oj widać i to bardzo mocno. Sceny z HDR dosłownie wylewają się z ekranu i urzekają. Rzadko kiedy można oglądać tak dobry efekt!

Żeby nie było jednak w samych superlatywach, to przyznać trzeba, że miejscami XE93 nie jest aż tak jasny jak procedura by sugerowała. W bezpośredniej konfrontacji z telewizorem OLED było kilka scen, gdzie ten drugi zapewniał jaśniejsze efekty. Taka już natura ekranów bez podświetlenia direct. Oferują one dużo, ale nie przez cały czas. Nie można więc powiedzieć, że XE93 może równać się z ZD9 pod kątem efektu HDR (ale to przecież nie te same półki cenowe!). Warto jednak podkreślić, że nawet w momentach, gdy łapał on “czkawkę”, to nadal jasność była wysoka, a efekt wyraźny. Coś pięknego.

Odwzorowanie obrazu z szeroką paletą barw (Rec 2020/DCI)

Sony XE93 wykorzystuje technologię, którą sam nazywa “Triluminos”. Zapewnia ona lepsze pokrycie szerokiej palety barw. Rozwiązanie sprowadza się w praktyce do zastosowania diod pokrytych luminoforem PFS, znanych także z modelu XD93 (ubiegłorocznego). Dzięki niemu, ekran pozwala pokazać aż 95% barw, których obecnie mógłby użyć reżyser w swoim filmie.

Ustawienia fabryczne

	wynik		wynik
Średnia deltaE barw ze standardowych	3,6	maksymalna	4,4
Średnia deltaE barw ze wzornika	2,6	maksymalna	4,1
Średnia deltaE palety szarości	3,5	maksymalna	9,3

W fabrycznym trybie Kino Pro telewizor całkiem dobrze radził sobie z oddawaniem zarówno barw jak i stopni jasności, w zetknięciu z materiałem o szerokiej palecie kolorów i HDR. Były jednak obecne drobne niedociągnięcia. Przede wszystkim jasność obrazu była nieco zawyżona. Przypominam, że HDR zapewnia znacznie wyższe stopnie jasności, ale tylko lokalnie, w niektórych miejscach. Niektóre barwy były nieco zbyt mało nasycone, a inne wręcz przeciwnie. Wygląda na to, że oddanie kolorów nie zostało zupełnie okiełznane przez producenta. Nie mówimy tu jednak o dużych przekłamaniach, raczej są to subtelniejsze rzeczy, które można odszukać w dobrze znanych scenach z filmów. Tak czy inaczej treść HDR wyglądała satysfakcjonująco. Opisane mankamenty naprawdę nie burzyły piękna nowej jakości filmów. Nadmienię tylko, że dziwnie ukształtowana linia referencyjnego wykresu (żółtego) wynika z dosyć dużych skoków maksymalnej jasności, między 1 200 a 1 900 nitów. Taka ciekawostka.

Po kalibracji Ultra HD

	wynik		wynik
Średnia deltaE barw ze standardowych	2,2	maksymalna	3,0
Średnia deltaE barw ze wzornika	1,4	maksymalna	3,9
Średnia deltaE palety szarości	2,5	maksymalna	5,6

Choć w Sony XE93 nie da się zapisać osobnej kalibracji do treści Ultra HD/HDR, na tym samym trybie na którym wykonałem kalibrację Full HD/SDR, to nic nie stoi na przeszkodzie, by użyć innego profilu i przełączać między nimi pilotem. W ten sposób udało się ukształtować prawie idealnie krzywą jasności, więc stopnie jasności odwzorowywane były dokładnie tak jak chciał reżyser. Lekkie podbicie pozostało tylko w obszarze efektowych świateł, co dawało wrażenie jeszcze większej mocy telewizora. Podobnie z barwami – poprawiła się dokładność oddania, choć niektóre barwy czerwieni nadal pozostały wzmocnione. Niektóre, najbardziej nasycone, odcienie zieleni i czerwieni są także nieco mniej “żywe” przez brakujące 5% pokrycia, ale tego raczej ciężko będzie się nam dopatrzeć nie posiadając drugiego ekranu obok. Odcienie pojedynczych barw być może udało by się jeszcze lepiej dopracować poświęcając więcej czasu na kalibrację, ale w moim uznaniu to co osiągnąłem podczas testu było całkowicie satysfakcjonujące.

Wartym odnotowania jest też fakt, że domyślnie (w trybie Kino Pro) telewizor wyświetla odcienie i detale w bielach powyżej jasności, którą jest w stanie fizycznie osiągnąć. Są one kompresowane, tzn. nadawana jest im nieco niższa jasność, ale dzięki temu nie zlewają się w plamę. W Sony XE93 możemy wpływać na to zachowanie zwiększając suwak kontrast (domyślnie 90). Gdy zejdziemy niżej zobaczymy więcej detali w bielach, jednak będą one nieco ciemniejsze. Gdy ustawimy wyżej to rozjaśnimy sztucznie cały obraz powodując większą utratę przejść tonalnych. Bardzo dobrze, że pojawiła się taka opcja. Można z nią trochę “pokombinować”, ale raczej sugerowałbym trzymać się wartości około 90.

Mapowanie odcieni jasności: 1 000 nitów vs 4 000 nitów

Sony XE93 uzyskiwał chwilami aż 1 900 nitów jasności, co jest wartością ogromną, jednak wciąż poniżej możliwości najlepszego obecnie monitora studyjnego. Filmy jak wiemy, powstają obecnie na dwóch typach monitorów. Jest to albo Sony BVM-X300, który ma jasność 1 000 nitów, albo Dolby Pulsar o mocy 4 000 nitów. W rezultacie posiadają one w sobie zakodowane efekty i przejścia tonalne, o maksymalnym natężeniu równym możliwościom monitora reżyserskiego. Telewizor podczas odtwarzania otrzymuje informację jaka była jasność monitora studyjnego. Jest to jedna składowa metadanych HDR. Sony XE93, podobnie jak inne z resztą telewizory tego producenta, nie bierze jednak tych metadanych pod uwagę i trzyma się cały czas własnej normy oddania detali (bez względu na to ile potencjalnie ich jest w filmie). Oznacza to, że tytuły, które powstawały na Dolby Pulsar (jakieś 3/4 pozycji na dzień dzisiejszy) mogą być potencjalnie jaśniejsze na XE93 niż na telewizorach innych producentów, ale i mieć nieco mniej detali w bielach. Kto ma w tym wypadku rację? Nikt, ponieważ nie ma ścisłych norm na odtwarzanie treści HDR. Sony XE93 nie można ganić w tym przypadku, ponieważ ma odpowiednio wysoką jasność, by naginanie możliwości do danego materiału nie było konieczne.

Odwzorowanie ruchu

W Sony XE93 zastosowana została 120Hz matryca, której potencjał wykorzystuje autorski system poprawy płynności – Sony Motionflow. Od wielu lat uchodził on za dostarczający najpłynniejszy i najmniej smużący ruch. Nie zmienił się on znacząco w stosunku do telewizorów ubiegłorocznych. Walory poszczególnych trybów pracy systemu Motionflow przedstawiłem szczegółowo w poniższej tabeli, wraz ze zdjęciami dokumentującymi ilość smużenia bardzo szybko przesuwającego się obrazu. Moim osobistym faworytem jest wariant [Wyraźny] lub [Standardowy]. W trybie [Własny] pierwszy suwak reguluje płynność zarówno przy materiałach filmowych jak i wideo, oznacza to, że zwiększanie wartości poprawia ostrość (zmniejsza smużenie), ale i coraz bardziej upłynnia materiały filmowe, wprowadzając na pewnym etapie (3 – 4) tzw. efekt opery mydlanej czy jak kto woli efekt teatru. Użycie drugiego suwaka [Czystość], nie wpływa zaś na płynność ruchu wcale, a jedynie redukuje rozmycie. Robi to za pomocą modulacji podświetlenia (co niektórzy zwą „wstawianiem czarnych klatek”). Zwiększanie wartości drugiego suwaka skutkuje więc spadkiem jasności obrazu, jednak rozmycie wyraźnie spada. Kłopot w tym, że przy wartości pierwszego suwaka niższej niż 5 te impulsy podświetlenia nie są generowane w optymalnych odstępach czasu przez co pozostaje pewna doza rozmycia.

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o fotografiach ruchu:  “Śledząca Kamera – najlepsze kryterium odwzorowania ruchu”

Ustawienia Motionflow	Informacje		Obraz postrzegany w ruchu
Wyłączony / True Cinema	Smużenie:  bardzo duże Maksymalna jasność:  640 cd/m2	Powielenie krawędzi:  brak (krawędzie rozmyte) Poprawa płynności filmów (24p):  brak
Standardowy / Płynny	Smużenie: duże Maksymalna jasność: 640 cd/m2	Powielenie krawędzi:  brak (krawędzie rozmyte) Poprawa płynności filmów (24p):  Optymalna – przy ustawieniu standardowy, bardzo mocna (efekt opery mydlanej) przy ustawieniu Płynny.
Wyraźny / Własny (5,3)	Smużenie:  duże Maksymalna jasność:  400 cd/m2	Powielenie krawędzi:  małe Poprawa płynności filmów (24p):  Optymalna poprawa, mniejsza niż w trybie Standardowy.

Jak widzimy po rezultatach, najciekawiej wypadają tryby “Standardowy”, oraz “Wyraźny”. W pierwszym z nich mamy dobrą płynność w filmach i jednocześnie brak spadku jasności w drugim zaś znacznie mniejsze smużenie i bardzo zadowalające 400cd/m² jasności. Gdy porównamy UFO w trybie wyraźnym, do innych telewizorów LCD to zauważymy, że nie jest ono najwyraźniejsze ze stawki. Na plus trzeba jednak zaliczyć fakt, że na górze i dole ekranu nie “rozjeżdża” się ono jakoś bardzo mocno. Telewizory konkurencji potrafią mieć z tym problem, co jest jeszcze bardziej irytujące. Generalnie telewizor można polecić do oglądania np. transmisji sportowych, aczkolwiek numerem jeden pewnie nie będzie.

Technologia 3D

W 2017 roku Sony porzuciło całkowicie wsparcie dla 3D.

Na matrycy VA kąty widzenia nie należą do mocnych stron. Telewizor ten jest przystosowany do oglądania głównie na wprost ekranu. Pod kątem dosyć szybko spada saturacja barw i uwydatniają się detale w ciemnych szarościach co wizualnie zmniejsza obraz.

Granie na konsoli i PC

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o dwóch sprawach: „INPUT LAG, CHROMA 4:4:4 – CZY SĄ ISTOTNE?”

Dzięki Androidowi 7.0 (choć jest to także prawda dla systemu w wersji 6.0) możemy podać dowolny sygnał, także Ultra HD z HDR, bezpośrednio w trybie gra. Dzięki temu opóźnienie sygnału jest bardzo krótkie.

Wartości input lag są rewelacyjne i absolutnie nie odczuwalne, o ile gramy w rozdzielczości 4K. Opóźnienia na poziomie 25ms nie jest w stanie wyczuć żaden byt ludzki, nawet zawodnicy. Nieco gorzej sprawa się ma jeśli gramy w 1080p. Wartość 42ms będzie wciąż akceptowalna dla 95% graczy, jednak Ci najbardziej uważni, preferujący gry FPS mogą czuć niewielki dyskomfort.

Ogromną zaletą telewizora, którą z pewnością docenią gracze jest fakt, że input lag nie wzrasta wcale po podaniu sygnału z HDR. Nie znalazłem także różnicy pomiędzy trybami “Gra”, “Grafika”, oraz “Zdjęcie”. Do gier lub współpracy z PC możemy użyć dowolnego z nich. Przy wszystkich tych ustawieniach uzyskujemy reprodukcję chromy 4:4:4, dzięki czemu drobne kolorowe elementy (np. czcionki) podane z komputera PC są idealnie wyraźne. Przy konsolach nie ma to znaczenia, ponieważ one zawsze mają zmniejszoną rozdzielczość barw i małe barwne detale są lekko rozmyte na krawędziach. Przy ustawieniu “Grafika” i “Gra” mamy także możliwość użycia upłynniacza, który działa inaczej niż w trybie film. Dodaje on migotanie podświetlenia, dzięki czemu obraz jest wyraźniejszy w ruchu, aczkolwiek kontury ulegają podwojeniu. W każdym razie jest wyraźniej i można rozważyć stosowanie. Z upłynniaczem w jednym z dwóch trybów lag wzrasta zaledwie o 4 ms. Aktywna jest także (i niewpływająca na opóźnienie) część funkcji reality creation, oraz system lokalnego wygaszania.

Nasz redakcyjny sprzęt wyposażony jest w dwie karty GeForce GTX 980 Ti SLI powered by NVIDIA. Drugi komputer to ASUS GeForce GTX 980. Komponenty od firm Nvidia, ASUS, Intel, HyperX. Gry dostarcza nam m.in Eletronics Arts Polska, Wydawnictwo Techland, Cenega oraz PlayStation Polska i Microsoft Polska.

System i Smart TV

XE93 otrzymał już aktualizację do Android 7.0, mimo to platforma Android TV, która w telewizorach Sony zadebiutowała w 2015 roku, nadal pozostaje bez żadnych rewolucyjnych zmian. Funkcjonalność i interfejs pozostał podobny. O platformie opowiadał Gmeru w swoim filmie:

Z drobnych nowości i udoskonaleń, jakie wniosło najnowsze oprogramowanie, warto na pewno wspomnieć:

• Funkcje Obraz w obrazie, Połowa ekranu i Wielozadaniowość (ostatnie aplikacje)
• Obsługę przez telewizor wielu kont Google
• Obsługę funkcji wyszukiwania głosowego przez przeglądarkę Opera
• Obsługę technologii Google Cast 4K i materiałów HLG (Hybrid Log-Gamma)
• Wsparcie dla słuchawek i głośników Bluetooth (A2DP)

Ostania z funkcji jest tym na co kilka osób na pewno czekało. Teraz bez problemu możemy podłączyć słuchawki bezprzewodowe bluetooth do telewizora!

Android daje zdecydowanie największe możliwości jeśli chodzi o funkcjonalność. Pozwala rozbudowywać telewizor o nowe aplikacje i dodatki. Ze swojej strony sprawdziłem kilka najciekawszych, dostępnych od razu po uruchomieniu, na przykład Google Cast i Screen Mirroring. Działa bezproblemowo: Wbudowany odtwarzacz plików ma atrakcyjny i ergonomiczny interfejs, czyta pliki Ultra HD z HDR. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by doinstalować sobie inny odtwarzacz, np. popularny MX Player czy KODI.

Interfejs, po wciśnięciu przycisku “Home”, inteligentnie agreguje źródła obrazu, splatając wejścia fizyczne w telewizorze z rekomendacjami z wbudowanych tunerów, oraz aplikacjami internetowymi.

Platforma Android występuje w najnowszej, dostępnej obecnie wersji 7.0. Interfejs użytkownika renderowany jest w rozdzielczości rozdzielczości Full HD (1920×1080). Całość działa dosyć płynnie.

Podczas oglądania telewizji z wbudowanych tunerów, interfejs użytkownika (np. EPG) dostarcza dużo informacji i jest schludnie zaprojektowane. Nakładka włącza się błyskawicznie, a obraz i dźwięk nie znika z ekranu podczas wchodzenia w EPG. Dodano także szybki dostęp do dodatkowych informacji, gdy wejdziemy w szczegóły konkretnej audycji. Jest możliwość sprawdzenia obsady, czy wyświetlenia powiązanych treści na innych kanałach:

Jakość dźwięku

Sony XE93 posiada trzy głośniki typu bass-reflex i każdy z nich posiada 10W mocy. Nie jest to zbyt mocna konfiguracja, jednak nie sądzę, że podwojenie, czy nawet potrojenie tej mocy miałoby jakiś znaczący wpływ na doznania. Powiedzmy sobie szczerze – podczas oglądania telewizji nie robi to większej różnicy, a do filmów jak wiadomo – i tak trzeba dokupić soundbar, lub zestaw Hi-Fi, by efekty były dobre.

Podsumowanie i ocena

Sony XE93 okazał się tak dobrym telewizorem, że bez wątpienia można by go nazwać “małym ZD9”. Jest to najlepszy telewizor z podświetleniem krawędziowym jaki powstał na planecie ziemia i zarazem jeden z najlepszych ekranów w tym roku z dedykacją do treści Ultra HD z HDR (pomijając może 75″ XE94 z podświetleniem direct). XE93 zapewnia potężną moc świetlną, która nie tylko oddaje rewelacyjne efekty we wspomnianych filmach nowej generacji, ale także czyni telewizor jednym z najlepszych wyborów do oglądania w mocno nasłonecznionych pomieszczeniach. Poza rewelacyjną bielą możemy liczyć także na bardzo dobrą czerń, wyraźnie lepszą niż w XE90. Dobre oddanie barw i niski input lag. Warto wspomnieć także nową wersję sytemu Android (7.0), która wprowadza kilka udoskonaleń, oraz obsługę HDR Dolby Vision, dzięki obecności procesora Sony X1 Extreme. Co da nam Dolby nie możemy się jeszcze definitywnie przekonać, jednak na pewno lepiej mieć tę technologię niż nie mieć.

Choć moje serce nadal należy do telewizorów OLED takich jak np. Sony A1, to przyznać muszę, że XE93 także zrobił na mnie duże wrażenie i szczególnie dla graczy, którzy pragną testować najnowsze tytuły w Ultra HD, będzie to zdecydowanie najlepszy wybór w tym roku. Osoby, które nabyły ZD9 mogą spać spokojnie. XE93 nie jest oczywiście aż tak dobry, pomimo porównywalnych wyników w procedurach testowych, ale to oczywiste ze względu na inny rodzaj konstrukcji matrycy.

PLUSY

• Najwyższa jasność HDR w tegorocznych wyświetlaczach, najwyższa w historii w klasie ekranów edge led
• Rewelacyjna jasność w SDR, czyli idealny wybór do bardzo jasnych pomieszczeń
• Bardzo dobre odwzorowanie barw po kalibracji, zarówno w Full HD jak i Ultra HD
• Szeroka paleta kolorów – 95% DCI
• Niezła czerń, skuteczne lokalne wygaszanie
• Bardzo niski input lag w trybie HDR – idealny dla graczy konsolowych i PC
• Wykonanie na najwyższym poziomie – design 360 stopni
• System operacyjny Android, dający nieograniczone możliwości, w wersji 7.0
• W pełni gotowy na odbiór telewizji UHD (satelitarnie, naziemnie)
• Wsparcie dla HDR: HLG
• Wsparcie dla Dolby Vision

MINUSY

• Kąty widzenia

Cena referencyjna: Sony KD-55XE9305 8 499 zł / Sony KD-65XE9305 12 995 zł  / Sony KD-75XE9405 26 999 zł 

Sprzęt do testów dostarczyła firma Sony

Przeczytaj artykuł odnośnie ocen oraz wyróżnień na HDTVPolska.com:

Jak testujemy wyświetlacze na HDTVPolska.com? Czemu testy wyświetlaczy są najbardziej profesjonalne w Polsce i jedne z najlepszych na świecie?

Ekrany biorące udział w naszych testach są profesjonalnie skalibrowane i przygotowane przez http://skalibrujtv.pl/. To daje nam pewność, że wyciągnęliśmy z nich maksimum możliwości! Jak kalibrujemy? Przeczytaj “Czym jest PROFESJONALNA kalibracja telewizora / projektora / monitora?” oraz “Test kalibracji”.‘

(77106)