LG OLED E9 | TEST | Designerski TV ze sztuczną inteligencją

Słowem wstępu

Po teście fantastycznego LG OLED C9 przyszedł czas na sprawdzenie jego “starszego, piękniejszego brata”, czyli modelu E9. Telewizor ten wykonany został w charakterystycznej dla serii “E”, technologii picture-on-glass. Oznacza to, że matrycę naklejono na przezroczyste podłoże imitujące szkło. Telewizorów wykonanych w technologii OLED myślę, że reklamować już nie trzeba, bo każdy dokładnie wie dlaczego zapewniają doskonały wygląd obrazu, szczególnie w filmach czyli kinie domowym. W teście wymienimy jednak najmocniejsze strony po raz kolejny dla osób, które mają styczność z tematem pierwszy raz.

Wszyscy, którzy śledzą nasze testy z pewnością nie mogą oprzeć się wrażeniu, że poszczególne modele telewizorów OLED LG niespecjalnie różnią się od siebie pod względem jakości obrazu. To prawda i dlatego firma postanowiła po raz kolejny zawęzić ilość modeli na rynku – na ten moment zrezygnowano z serii “B” i oferta zaczyna się wraz z modelem LG OLED C9. Niewykluczone jednak, że powstanie model B9 i trafi on do oferty później w tym roku. Na tę chwilę nabyć możemy jeszcze ekrany takie jak E9, który bierzemy dzisiaj pod lupę, oraz W9, czyli telewizor-tapetę o ultra smukłym wyglądzie. Z tego miejsca zapraszam także do śledzenia naszych cotygodniowych przeglądy cen takich telewizorów gdzie wszystko widać czarno na białym a Wy możecie porównywać te ceny z miesiąca na miesiąc, z tygodnia na tydzień.

Cechy charakterystyczne telewizorów LG OLED TV na 2019 rok to:

• Sztuczna inteligencja ThinQ AI z asystentem głosowym, dzięki której, można wydawać do telewizora złożone komendy w języku polskim. W tym roku telewizor odpowiada za pomocą głosu.
• Procesor α (Alpha) 9 drugiej generacji ze sztuczną inteligencją
• Najnowsza wersja niezwykle rozbudowanego i szybkiego systemu multimedialnego webOS
• Wbudowany “Panel domowy” dzięki którego możemy zarządzać urządzeniami znajdującymi się w domu jak lodówka czy oczyszczać powietrza (obsługa urządzeń IoT)
• Wbudowany port HDMI 2.1 w telewizorach 4K Ultra HD
• Nowe funkcje dla graczy: Variable Refresh Rate (VRR), Auto Low Latency Mod (ALLM)
• Możliwość podania sygnału 4K 120Hz przez port HDMI 2.1
• Obsługa eARC czyli poszerzoną wersję Audio Return Channel, upraszczającego korzystanie ze dodatkowego sprzętu (np. amplitunerów czy soundbarów Dolby Atmos) podłączonych do telewizora.
• Współpraca z urządzeniami Apple: obsługa protokołu AirPlay 2 i HomeKit
  
• Wsparcie dla dźwięku Dolby Atmos oraz DTS:X
• Telewizory są certyfikowane przez WiSA

Jak widać zmian względem modelu E8 w LG OLED E9 trochę jest a najważniejszą z nich wydaje się wprowadzenie portu HDMI 2.1 do telewizora nie 8K a właśnie 4K dzięki czemu w przyszłości będzie można podać do niego sygnał 4K 120Hz. Może się to przydać w przypadku PC czy być może nowych konsol jak PS5 czy Xbox kolejnej generacji?

Wszystkie testy w redakcji przeprowadzamy na sprawdzonych kablach HDMI firmy Magic Link 2.0

Wygląd

LG OLED E9 wygląda niezwykle stylowo, gdyż od przodu prezentuje się niczym unoszący się w powietrzu. Ekran opiera się bowiem na przezroczystej ramce, na której osadzono matrycę.

Akcesoria

Pilot nie został poddany jakiejś znacznej zmianie przez ostatnie lata, choć zmieniono jego kolorystykę na bardziej elegancką i pasującą do wyświetlacza. Nie zmienił się także układ przycisków chociaż drobne zmiany są jak nowy klawisz MOVIES agregujący wszystkie serwisy wideo. Przypomnę, że kontroler posiada akcelerometr, który umożliwia kontrolę kursora na ekranie poprzez ruchy nadgarstka. To bardzo wygodna funkcjonalność, która została porzucona przez innych producentów, a u LG spisuje się świetnie.

Pilot posiada także wbudowany mikrofon, który ma bardzo ważne zadanie – wykonywać złożone polecenia głosowe. Funkcjonalność ta nazwana została przez producenta ThinQ i działa już teraz w języku polskim! Można by ją uznać, za konkurencję dla asystenta głosowego google, ale nie jest to poprawny tor myślenia, ponieważ obie funkcje zostaną zintegrowane w przyszłości, gdy tylko Google wyda asystenta w naszym języku.

Dlaczego właśnie telewizor OLED?

Zalety wyświetlaczy organicznych wynikają przede wszystkim z faktu jak generowany jest obraz. Każdy subpiksel jest niezależnie sterowaną diodą, czyli bezpośrednim źródłem światła. Oznacza to zdolność do uzyskania prawdziwej czerni (zerowej emisji światła), czyli czegoś, co w każdym z widzów budzi podziw podczas oglądania ulubionego filmu czy serialu. Kontrast jest bowiem najważniejszym kryterium jakości. Gdy czerń jest dobra, to mówimy ogólnie, że obraz jest dobry. Drugą zaletą są znacznie lepsze kąty widzenia, przy których nie spada nasycenie, ani nie zaburza się tonalność obrazu tak jak w większości telewizorów LCD. Więcej o zaletach (i wadach) technologii przeczytamy w temacie: Czym jest OLED i dlaczego tak bardzo go lubimy?

Powidoki i wypalenia – okiem praktyka

Najczęściej poruszanym temat, o który w nieskończoność pytają użytkownicy, jest kwestia wypaleń. Tak, faktem jest, że matryca OLED ma niższą odporność na to zjawisko niż LCD, ale na przestrzeni lat na tyle jednak rozwinięto systemy kompensacji, że osobiście marginalizowałbym ten problem. Jeśli rozważamy użytkowanie telewizora przez zwyczajnego widza, który ogląda filmy, seriale, telewizję i gra po kilka godzin w weekendy to nie przejmowałbym się tym wcale.

Co roku moja firma (SkalibrujTV.pl) kalibruje kilkaset telewizorów OLED różnych producentów i powidoki, w postaci wypalonych pasów, interfejsów gry, czy pasów z TVN24 to pojedyncze przypadki. Nie powiem zatem, że temat wypaleń nie istnieje, ale bez dwóch zdań na forach jest zbyt mocno spotęgowany i daje złudzenie, że jest to jakaś plaga i duże zagrożenie. W rzeczywistości są dziesiątki tysięcy ludzi w Polsce, którzy korzystają ze swoich ekranów OLED i nie wiedzą nawet, że taki problem może istnieć. Nie uznaję więc tego za istotne zagadnienie chyba, że jak napisałem, ktoś jest zapalonym graczem i traktuje TV bardziej jako monitor. Potwierdzeniem może być także nasze niemałe forum (166 000 użytkowników) na którym rocznie pojawia się kilka-kilkanaście wpisów związanych z trwałością matrycy. Jest to promil w tysiącach postów, które powstają co miesiąc. Polecam też przeczytać artykuł znanego i cenionego na całym świecie portalu HDTVTest na temat wypaleń w OLED tutaj.

Testy syntetyczne

Wszystkie testy w redakcji przeprowadzamy na sprawdzonych kablach HDMI firmy Magic Link 2.0

Matryca, zalecane ustawienia

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o matrycach: „IPS VS VA CZYLI KTÓRĄ MATRYCĘ WYBRAĆ”

Matryca

LG OLED E9 wykorzystuje 120Hz matrycę OLED WRGB własnej produkcji. Posiada ona rozdzielczość 4K i strukturę zbliżoną do paneli w ubiegłorocznych telewizorach. Pod tym względem trudno doszukać się różnic nawet na przestrzeni kilku ostatnich lat. Panele OLED po prostu osiągnęły chwilowo swoją maksymalną sprawność i potrzeba jakiegoś przełomu technologicznego, np. połączenia z kwantową kropką, lub przesunięcia tranzystora pod element emitujący światło, by nastąpiła jakaś realna zmiana.

Zalecane ustawienia

W LG OLED E9, ustawienie „Kino”, a także „Ekspert” jest tym, które zapewnia najlepszą jakość obrazu, w myśl zgodności ze standardami studyjnymi. Drugie z ustawień przeznaczone jest też do profesjonalnej kalibracji obrazu, która ma za zadanie wyeliminować wszystkie przekłamania kolorów. Opiszę je później. Tryby Eksperckie pozwalają na dokładnie to, co gwarantuje certyfikacja przez firmę ISF. Mianowicie:

Dla uzyskania najlepszej jakości obrazu domowymi metodami, ważna jest także zmiana kilku ustawień. Zacznijmy od przywrócenia poprawnych proporcji, by obraz nie jest obcinany na brzegach:

• Obraz -> Proporcje ekranu -> Skanuj -> Włączone

Kolejnym elementem będzie wyłączenie funkcji redukcji szumów, która to rozmywa głównie detale obrazu:

• Obraz -> Opcje obrazu -> Redukcja szumów -> Wyłączony

Warto też zajrzeć do menu upłynniacza (TruMotion) w ustawieniach opcji. Wybór: własny, z suwakiem De-Blur na 10 minimalizuje smużenie, następnie możemy ustawić pożądaną płynność w filmach suwakiem De-Judder. Wedle własnych upodobań w zakresie od 0 do 10. Pożądaną jasność telewizora uzyskamy suwakiem “Oświetlenie OLED”. Testowany telewizor, podobnie jak koreańska konkurencja, posiada inteligentny tryb dostosowywania jakości obrazu i dźwięku w zależności od parametrów obrazu źródłowego:

W praktyce jednak nie da się odnotować żadnego wpływu włączenia tejże funkcji, więc pozostaje ona czystą ciekawostką. Więcej o tym w dalszych akapitach.

Kalibracja, odwzorowanie barw (SD i Full HD)

Wszystkie kalibracje w naszych testach wykonywane są za pomocą oprogramowania Calman firmy Portrait Displays.

Fabrycznie

Profesjonalna kalibracja LG OLED55E9

W fabrycznym trybie “Film” odcień bieli okazał się zbyt ciepły, a właściwie żółto-zielony. Niedoskonałość ta nie była bardzo dużego kalibru, aczkolwiek zauważalna i bez problemu, po przejściu z fabrycznie ustawionego trybu “standardowego”, dało się odczuć, że obraz jest w odcieniach sepii. Dopracowana była za to charakterystyka jasności czyli gamma, a więc telewizor poprawie reprodukował zarówno głębokie odcienie szarości jak i bieli. Z reguły pierwsze sztuki wychodzą lepsze z fabryki niż ich sklepowe odpowiedniki, o czym przekonaliśmy się w temacie: Ustawienia obrazu (kalibracje) do LG OLED 2017.

Warto takie niedoskonałości usunąć właśnie przez precyzyjną kalibrację, której efekty są świetne – z resztą jak co roku. Widzimy tutaj, że barwy udało się ustawić z bardzo wysoką precyzją, dzięki czemu możemy oglądać filmy, seriale i każdą inną treść wideo w takich barwach, jakie widział reżyser.

Kalibracja 3D LUT w LG OLED55E9

LG OLED E9, podobnie jak każdy telewizor tego producenta, wyposażony w procesor Alpha 9, pozwala na tzw. kalibrację poprzez tablicę 3D LUT. Metoda ta pozwala “chwytać” za dowolny obszar palety barw i “przeciągać” go na wzorcową pozycję. To ile próbek barw możemy “chwycić” definiuje nam maksymalny rozmiar tablicy 3D LUT jaką jest w stanie przetworzyć telewizor. W przypadku LG z procesorem Alpha 9 wynosi on 33 x 33 x 33. Oznacza to aż 35 937‬ “suwaków”, którymi możemy sterować maszynowo. Przy takiej precyzji kontroli nieco ponad setka suwaków dostępnych w menu wydaje się wręcz śmieszna. Metoda ta przynosi wymierne korzyści względem kalibracji zwykłej (nie mówiąc już o braku kalibracji), choć są one na tyle subtelne, że swoje zastosowanie znajdą przede wszystkim w studiach filmowych, gdzie ekrany muszą do siebie pasować idealnie.

Kalibracje tą drogą wykonujemy przy użyciu oprogramowania LighSpace CMS. Jedyną wadą jej działania w ekranach LG jest brak możliwości skopiowania ustawień, więc po zresetowaniu nie mamy możliwości przywrócenia. Dlatego też dedykujemy ją profesjonalistą, tak jak i testowany ekran. Świetnie sprawdzi się on w studio jako tzw. consumer reference.

Skalowanie SD, obróbka cyfrowa

Jeśli chodzi o skalowanie sygnału SD czy Full HD, to LG OLED E9 radzi sobie z tym typowo, podobnie do każdego innego telewizora testowanego w bieżącym roku. Oczywiście warunkiem tego jest wyłączenie funkcji wyostrzających obraz (znajdują się w menu „opcje obrazu”), oraz wyzerowanie suwaków ostrości. Ten drugi zabieg nie jest jednak tym co zalecam zawsze robić. Z reguły nieznaczne wyostrzenie krawędzi i/lub uwypuklenie detali jest pożądane, szczególnie podczas oglądania gorszych kanałów telewizyjnych. Chcę zwrócić jedynie uwagę na to, że po wyłączeniu funkcji przetwarzających obraz, materiał SD wygląda naprawdę podobnie na wszystkich telewizorach.

Nowością (poniekąd przełomową!) w tym roku jest wprowadzenie osobnej funkcji “Płynna Gradacja”, która poprawia stopniowanie przejść tonalnych. Szczególnie zbawienny wpływ wywiera ona na materiały niskiej jakości, gdzie widać wyraźny banding, czyli niepłynną gradację koloru. Funkcja taka istniała w prawdzie już w telewizorach z poprzedniej generacji, np. C8 i nosiła nazwę “Redukcja szumów MPEG”. Miała jednak poważne efekty uboczne – po jej włączeniu obraz ulegał rozmyciu i ginęły najdrobniejsze detale. Jej tegoroczna implementacja pod inną nazwą jest nieporównywalnie lepsza. Utrata detali w zasadzie nie występuje, a maskowanie wad słabej jakości materiału jest wyraźne. Jest to mocny argument przemawiający na korzyść LG OLED E9 względem poprzednika! Spójrzmy na jej działanie:

Kontrast i Czerń

Bezwzględnie najważniejszym, a ostatnio coraz mniej docenianym kryterium jest czerń i kontrast. Temat czerni w telewizorze można porównać do silnika w samochodzie. Jest to najważniejsza, fundamentalna cecha obrazu, klasyfikowana najwyżej w skali wpływu na postrzeganą jakość. Możemy mieć wszystko najlepsze – wierne barwy, dużą jasność i nieskazitelną ostrość, ale bez odpowiednio dobrej czerni nie będą one robiły wrażenia. Pod tym fundamentalnym względem nie ma więc lepszego wyboru niż ekran OLED – niezależnie sterowany każdy piksel sprawia, że uzyskujemy perfekcję czerni. To tak jakbyśmy mogli nabyć auto napędzane perpetuum mobile. Możemy konfrontować różne ekrany LCD z LG OLED E9, ale żaden z nich nie wyjdzie zwycięsko w konfrontacji kontrastu. Może co najwyżej starać się dorównać!

I nie, nie jest to tak, że dostrzeżemy go tylko i wyłącznie w całkowicie ciemnym pomieszczeniu. Najlepszym dowodem na to jest fakt, że różnice w czerni pomiędzy ekranem OLED, a dowolnym LCD widać nawet w bardzo jasnym pomieszczeniu sklepowym.

Jeśli przeglądasz stronę na urządzeniu mobilnym, możesz przesuwać tabelę w lewo/prawo.

SCENA (kontrast między białym kołem, a środkiem białego okręgu)	Opis sceny	Wynik pomiaru
	DUŻA POWIERZCHNIA CZERNI BEZ SĄSIADUJĄCYCH DETALI, PRZY NISKIM KONTRAŚCIE ŁATWO DOSTRZEC ŚWIECENIE CZERNI	∞:1
	CZERŃ OTOCZONA Z KAŻDEJ STRONY DETALAMI, WYMAGAJĄCA SCENA, PORADZĄ Z NIĄ SOBIE JEDYNIE NAJLEPSZE SYSTEMY WYGASZANIA	∞:1
	PAS W FILMIE SĄSIADUJĄCY Z OBRAZEM O ŚREDNIEJ JASNOŚCI, PRZY NISKIM KONTRAŚCIE WYRAŹNIE ODCINA SIĘ OD RAMKI TELEWIZORA	∞:1
	DUŻA POWIERZCHNIA CZERNI BEZ SĄSIADUJĄCYCH DETALI, PRZY NISKIM KONTRAŚCIE ŁATWO DOSTRZEC ŚWIECENIE CZERNI	∞:1

Rynek zna telewizory LCD, które uzyskują na niektórych scenach także wynik nieskończoności, jednak żaden z nich nie jest w stanie wygenerować takiej czerni w każdym miejscu matrycy. LG OLED E9 potrafi to zrobić nawet w obszarze kilku pikseli, więc wciąż ma przewagę nad telewizorami z podświetleniem direct LED. Te mogą posiadać od kilkudziesięciu do kilkuset niezależnych obszarów wygaszania. OLED posiada ich tyle co pikseli, czyli całe 8 294 400. Polecam każdemu miłośnikowi seansów w warunkach kinowych!

Poza fenomenalną czernią bardzo ważne jest też, by telewizor potrafił wyświetlić przejścia tonalne tuż ponad nią i nie tracił subtelnych detali. Tutaj LG OLED E9 wypadał wręcz świetnie, przy zastosowaniu funkcji łagodna gradacja!

Jasność, praca w warunkach dziennych

LG OLED E9, a właściwie wszystkie telewizory LG OLED, po raz kolejny szczycą się mianem najlepszych TV OLED spośród wszystkich producentów, do pracy w jasnych pomieszczeniach. Dlaczego tak się dzieje? Spójrzmy na poniższy diagram:

Na powyższym diagramie widzimy w jaki sposób LG OLED E9 lepszy jest od telewizorów OLED konkurencji w tym aspekcie. Potrafi on utrzymać swą maksymalną jasność, nawet przy APL równym 70%! Oznacza to, że chyba nie będziemy mieli okazji zobaczyć sceny w filmie, w której będzie on przygasał. Takie zachowanie będziemy mogli jedynie zauważyć “złośliwie” wyświetlając na nim plansze testowe (których nigdy nie będziemy przecież oglądać w warunkach domowych). A jak może przekładać się to na prawdziwy obraz? Jak napisałem wcześniej, większość filmów ma średni APL ok 25%, jednak są i takie, gdzie jest on znacznie wyższy. Poniżej przykład jak może wyglądać różnica:

W przypadkach, gdy charakterystyka jaskrawości załamywałaby się już w telewizorach OLED konkurencji (wykres z pomiarem publikuję w każdej recenzji), tam LG OLED E9 będzie wciąż oferował maksimum jasności. Zdecydowanie można telewizor ten polecić do seansów w ciągu dnia, bez obaw, że obraz będzie ciemny. Oczywiście dopóki nie przesadzimy, bo na salon z bardzo dużymi oknami, z których światło bije prosto w telewizor, szczytowe 380 nitów będzie na pewno za małą wartością.

Odwzorowanie ruchu

Częstotliwość odświeżania matrycy LG OLED E9 wynosi 120Hz. Potencjał ten wykorzystać można przy użyciu funkcji TruMotion, która interpoluje klatki materiału źródłowego. Posiada ona świetną regulację w postaci dwóch suwaków. Każdy z nich podzielony jest na 10 stopni.

Pierwszy suwak decyduje o stopniu ingerencji w materiał 24 klatkowy (filmy). Za jego pomocą możemy wyregulować poprawę płynności tak, by ograniczyć charakterystyczne „kinowe” szarpanie, które wynika z tego, że 24 klatki nie wystarczają by odwzorować zjawisko ruchu płynnie. Dzięki temu każdy jest w stanie znaleźć złoty środek, który poprawi płynność zachowując charakter filmu, czyli nie spowoduje efektu opery mydlanej. Drugi suwak odpowiada za ostry ruch przy materiałach 50/60 klatkowych (tzw. materiałach wideo), czyli na przykład transmisjach sportowych i innych tego typu, gdzie ruch jest płynny, ale bez „poprawiaczy” ma tendencję do smużenia (tak, w OLED’zie również występuje smużenie, co zobaczycie zaraz na zdjęciach).

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o fotografiach ruchu: “Śledząca Kamera – najlepsze kryterium odwzorowania ruchu”

Ustawienia TruMotion	Informacje		Obraz postrzegany w ruchu
Wyłączony	Smużenie: bardzo duże Maksymalna jasność: 485 cd/m2	Powielenie krawędzi: brak (krawędzie rozmyte) Poprawa płynności filmów (24p): brak
de-Judder: dowolnie de-Blur: 10	Smużenie: umiarkowane Maksymalna jasność: 485 cd/m2	Powielenie krawędzi: brak Poprawa płynności filmów (24p): dowolna regulacja wg. gustu

Jak widzimy na powyższych zdjęciach, LG OLED E9 bez użycia upłynniacza lekko smuży. W zasadzie podobnie do każdego telewizora bez użycia wspomagającej funkcji, ale jednak nieco mniej niż telewizory LCD. Po użyciu funkcji TruMotion sytuacja wygląda znacznie lepiej i obraz nawet przy szybkich ruchach jest ostry. Może nie tak idealnie ostry jak w najlepszych telewizorach LCD, ale na tyle, by oglądać wszystkie mecze z przyjemnością i nie tracić najważniejszego sprzed oczu. Regulacja płynności w filmach działa także perfekcyjnie – każdy znajdzie tu dla siebie złoty środek. W przypadku odwzorowania ruchu sytuacja nie uległa w zasadzie zmianie od samego początku istnienia telewizorów OLED.

Warto pochylić się także nad tym jak wygląda ilość rozmycia przy treści HDR. W tym przypadku, konkurencyjne telewizory LCD nie mogą korzystać ze wszystkich swoich technik wspomagania ruchu. W takich scenariuszach zaczyna się ponownie liczyć czas reakcji matrycy, który… jest bezkonkurencyjny w telewizorach OLED, takich jak LG OLED E9! Różnica nie jest miażdżąca, ale istotna:

Jeśli przeglądasz stronę na urządzeniu mobilnym, możesz przesuwać tabelę w lewo/prawo.

Telewizor LCD – treść sportowa HLG HDR	Telewizor OLED – treść sportowa HLG HDR

Równomierność ekranu

Telewizory OLED zawsze brylowały pod względem jednorodności jasności, ponieważ ich konstrukcja (bez elementu podświetlającego ekran) automatycznie rozwiązuje wiele problemów. Pod tym względem prześcigają więc telewizory LCD o lata świetlne. Egzemplarz LG OLED E9, który otrzymaliśmy, miał niestety zauważalny problem w postaci tego, że dolna krawędź ekranu miała zielony zafarb. To jednak głównie kwestia sztuki i warto zobaczyć przed zakupem konkretny egzemplarz, lub zapewnić sobie prawo do zwrotu.

Obsługa Ultra HD / 4K

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o Ultra HD: “UHD? 4K? CZYM JEST TECHNOLOGIA, KTÓRA PODBIJA RYNEK”

Wszystkie testy sygnału 4K Ultra HD w redakcji przeprowadzamy na sprawdzonych kablach HDMI firmy Magic Link 2.0

LG OLED E9, cechuje się świetną kompatybilnością z normami Ultra HD. Przyjmuje materiał tego typu każdą drogą – po HDMI (każdym porcie!), z wbudowanych tunerów, streamingu, nośników USB, a także YouTube. Może także pochwalić się wsparciem dla standardu premium HDR, jakim jest Dolby Vision. By uzyskać pełną kompatybilność z sygnałem Ultra HD przez HDMI (wszystkie gniazda), należy włączyć funkcję “HDMI UHD Color”, jednak nabywca telewizora nie musi sobie zawracać tym głowy, bo najnowsze wyświetlacze LG wykonują tę czynność automatycznie, po wykryciu źródła treści Ultra HD.

Jeśli przeglądasz stronę na urządzeniu mobilnym, możesz przesuwać tabelę w lewo/prawo.

Jakość efektu HDR

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o HDR: „HDR, co to jest HDR, HDR10 kontra Dolby Vision”

W celu pomiarów jasności HDR, użyjemy własnej sekwencji testowej, która jest znacznie bardziej wnikliwa niż np. testy UHD Alliance a co najważniejsze życiowa a nie czysto akademicka. Więcej w temacie: Jakość efektu HDR, jak ją ocenić? Wprowadzamy własny system testowy!

Jeśli przeglądasz stronę na urządzeniu mobilnym, możesz przesuwać tabelę w lewo/prawo.

Scena	Opis sceny	Jasność HDR
	NAJJAŚNIEJSZA ZE SCEN, WYMAGAJĄCA DLA TELEWIZORA, BLASKI SŁOŃCA OSIĄGAJĄ JASNOŚĆ 2000cd/m2	736 cd/m2
	SCENA O NISKIEJ JASNOŚCI, GDZIE WYŚWIETLACZ MOŻE POKAZAĆ SWOJĄ MAKSYMALNĄ JASKRAWOŚĆ	822 cd/m2
	NAJCIEMNIEJSZA ZE SCEN, TELEWIZOR MUSI POKAZAĆ ZARÓWNO JASKRAWĄ BIEL JAK I DOBRĄ CZERŃ	823 cd/m2
	ZBILANSOWANA SCENA O ŚREDNIEJ JASNOŚCI, CZĘSTO WYSTĘPUJĄCA W FILMACH	770 cd/m2
	PLANSZA “L20” NA TAKIEJ WYKONYWANE SĄ TESTY PRZEZ KONSORCJUM UHD ALLIANCE	870 cd/m2

Wyniki LG OLED E9 są typowe dla ekranów wykonanych w tej technologii i właściwie nie zmieniają się przez trzy ostatnie lata, aczkolwiek trzeba zauważyć, że wersje 55″ z reguły uzyskiwały kilkanaście procent niższe wyniki niż ich 65″ odpowiedniki. W przypadku LG OLED E9 widzimy w kilku scenach jasności wyższe niż 800 nitów, a to już jest bardzo przyjemne widowisko! Zdecydowanie w ciemnym pomieszczeniu zapewnia to seans, który jest przepaścią w stosunku do treści SDR widzianej np. w filmach Blu-ray czy na kanałach telewizyjnych HD/SD i 4K bez HDR HLG.

Odwzorowanie obrazu z szeroką paletą barw (Rec 2020/DCI)

Fabryczny tryb Kino (HDR)

Jeśli przeglądasz stronę na urządzeniu mobilnym, możesz przesuwać tabelę w lewo/prawo.

Jeśli przeglądasz stronę na urządzeniu mobilnym, możesz przesuwać tabelę w lewo/prawo.

Skalibrowany tryb Kino (HDR)

Jeśli przeglądasz stronę na urządzeniu mobilnym, możesz przesuwać tabelę w lewo/prawo.

Fabryczne oddanie barw LG OLED E9 w HDR jest niezłe, ale podobnie jak w SDR, odcień bieli zbacza w stronę żółto-zieloną. Da się też dostrzec efekt zbyt niskiego skontrastowania obrazu. Na szczęście możliwe do skorygowania funkcjami kalibracyjnymi. Po skalibrowaniu trybu HDR ciężko mieć jakiekolwiek zastrzeżenia co do oddania barw w telewizorze. Na wysoką notę zasługuje także gradacja obrazu. Przejścia tonalne są płynne nawet w wymagających scenach filmowych.

LG HDR10 Pro

Technologia HDR10 Pro to autorska funkcja producenta, która sama tworzy metadane do filmów w HDR. Jak wiemy brakuje w nich precyzyjnego opisu co robić, gdy wyświetlacz ma niższą jasność niż ta zapisana w filmie. Informacji takich dostarczają technologie takie jak Dolby Vision, czy HDR10+. W przypadku “zwykłego” HDR10 pozostaje to w gestii wyświetlacza i tutaj wkracza funkcja LG, którą widzimy na miniaturze po prawo. Jej działanie możemy prześledzić na przykładzie filmu “Pan”:

Lub na materiale testowym z płyty “Spears & Munsil”:

Jak widzimy na przykładzie tego filmu, funkcja potrafi odzyskać część detali w światłach, które kodowane są w bardzo wysokim zakresie jasności (> 1 000 nitów). Potrafi także zwiększyć jaskrawość w scenach, które takich pików jasności nie posiadają. Wszystko po to, by obejść ograniczenia technologii. Udaje się to całkiem nieźle, choć bywają sceny w których efekt staje się sztucznie wzmocniony przez działanie funkcji.

Dolby Vision

Dolby Vision dostarcza dużo więcej informacji jak oddawać poszczególne tony jasności. Ponadto materiał kodowany jest 12, a nie 10 bitowo. W teorii standard powinien dostarczać dużo wyższą jakość obrazu. Z naszych testów wynika, że w konfrontacji z LG HDR10 Pro różnica nie jest aż tak znacząca, niemniej zauważalna. W LG OLED E9 nie występują problemy związane z podniesionym poziomem czerni na niektórych serialach w Netflix, co wcześniej powodowało, że miałem co do DV mieszane uczucia. Nie da się jednak dostrzec też jakichś szczególnych zalet treści w tym formacie. Innymi słowy DV robi robotę, ale jak wspomniałem, od HDR10 wspomaganego systemami LG się jakoś szczególnie nie odróżnia.

Kąty widzenia

Matryca LG OLED E9 wykazuje tylko minimalną wrażliwość na zejście z osi obrazu. Lekko zmienia się odcień obrazu, jednak są to jednak nieporównywalnie mniejsze straty niż w przypadku telewizorów LCD. Poza odcieniem jednak, wszystkie walory pozostają zachowane. Zarówno kontrast, jak i widoczność detali w czerniach pozostaje na tym samym poziomie. Patrząc więc na temat jakości obrazu z różnych kątów widzenia, plasuje to telewizor LG OLED E9 na nieporównywalnie wyższym poziomie, niż dowolny ekran LCD!

Granie na konsoli i PC

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o dwóch sprawach: „INPUT LAG, CHROMA 4:4:4 – CZY SĄ ISTOTNE?”

Wszystkie testy sygnału 4K Ultra HD w grach przeprowadzamy na sprawdzonych kablach HDMI firmy Magic Link 2.0

LG OLED E9 posiada dedykowane tryby “Gra” z krótkim input lag zarówno przy sygnale SDR jak i HDR. Gdybyśmy chcieli zastosować telewizor w roli monitora komputerowego, to powinniśmy oflagować złącze HDMI jako PC (przez przytrzymanie klawisza “input”). Zapewni nam to poprawną reprodukcję chroma 4:4:4, ale ma też swoje ograniczenia – matryca jest sterowana wtedy 8 bitowo, więc np. do HDR się nie nadaje.

Zarówno przy sygnale Ultra HD 4K (czy to z HDR, czy bez), jak i Full HD, a także w kombinacji Full HD + HDR (np. z klasycznej konsoli PS4) opóźnienie było bardzo niskie. Powinno to ucieszyć wszystkich graczy, ponieważ wartość ta mieści się w najbardziej rygorystycznej grupie – placebo. Oznacza to, że laga za żadne skarby nie idzie wyczuć.

LG OLED E9 posiada port HDMI 2.1 a co za tym idzie wiele udogodnień skierowanych w stronę graczy. Chodzi o możliwość podania sygnału 120Hz w 4K, Variable Refresh Rate (VRR) czy Auto Low Latency Mod (ALLM). Funkcja ALLM (tryb automatycznego włączania trybu gry przy przełączeniu na sygnał z konsoli) aktywuje się poprzez ustawienie HDMI ULTRA HD Deep Colour na “On” jak poniżej:

Nasz redakcyjny sprzęt wyposażony jest w kartę GeForce RTX 2080 Ti powered by NVIDIA. Drugi komputer to ASUS GeForce GTX 1080 Ti. Komponenty od firm Nvidia, ASUS, Gigabyte, Intel, HyperX. Gry dostarcza nam m.in Eletronics Arts Polska, CDP.PL, Wydawnictwo Techland, Cenega oraz PlayStation Polska i Microsoft Polska.

System webOS z technologią sztucznej inteligencji ThinQ AI

Od kilku lat firma LG rozwija swoją koncepcję systemu operacyjnego, zwanego webOS. Dotychczas platforma nosiła numery. W najnowszej odsłonie, jaką znajdziemy w E9, system nazywa się webOS ThinQ AI. AI to skrót od sztucznej inteligencji (artificial inteligence), która już od zeszłego roku, zapowiadana jest jako największa systemowa innowacja. Zanim jednak przejdziemy do omawiania tej funkcji, zacznijmy od ogólnego spojrzenia na platformę webOS. Jest to jeden z naszych ulubionych systemów operacyjnych, który dzięki zamkniętej budowie działa bardzo stabilnie , a możliwości które oferuje są bardzo duże. O samym systemie pisaliśmy już dużo, więc wystarczy odszukać na portalu. Poniżej trzy najważniejsze linki na ten moment dla tych, którzy chcą dokładnie zgłębić możliwości webOS. Test całego systemu na rok 2018 oraz prezentacja wideo wybranych funkcji. Następnie omówimy funkcje, które pojawiły się w tym roku.

• Test systemu multimedialnego webOS z technologią sztucznej inteligencji ThinQ AI
• Test asystenta głosowego w języku polskim w systemie webOS ThinQ AI

Co nowego w 2019 roku?

Główne menu webOS jest na ten moment dopracowane do granic możliwości. Pod ręką mamy wszystkie aplikacje i funkcje dostępne w belce w formie kolorowych zakładek. Zmianą na ten rok jest możliwość całkowitej ich personalizacji. Możemy już nawet dodawać konkretne kanały z YouTube czy inne ulubione treści. Poniżej przykład jak ułożyliśmy sobie nasz portal oraz inne związane z testami telewizorów:

Każdy telewizor z webOS zyskał nowy ekran o nazwie “Panel domowy”. To miejsce gdzie zagregowano wszystkie potrzebne informacje na temat podłączonych urządzeń zarówno do telewizora jak i tych w całym domu (IoT). Chodzi np. o lodówkę, pralkę czy oczyszczacz powietrza. Z poziomu telewizora możemy nimi sterować na ile pozwala oczywiście system i funkcje danego urządzenia:

Na pilocie sterowania pojawił się nowy klawisz o nazwie “MOVIES”. Jest to doskonały pomysł, który powoduje, że umieszczanie kolejnych klawiszy odpowiedzialnych za konkretny serwis wideo przestaje mieć sens. Po naciśnięciu MOVIES na naszym ekranie pojawia się aplikacja, która agreguje wszystkie aplikacje wideo. Dzięki niej możemy bardzo szybko wyszukać interesujący nas film czy serial we wszystkich serwisach jakie subskrybujemy. Że nikt wcześniej nie wpadł na taki pomysł:

System obsługuje oczywiście dźwięk w Dolby Atmos oraz DTS:X. Dzięki HDMI 2.1 pojawiły się stosowne opcje:

Sztuczna inteligencja ThinQ

Technologia sztucznej inteligencji LG ThinQ to możliwość komunikacji z telewizorem za pomocą języka naturalnego. Zamiast wydawać konkretne komendy, możemy liczyć na rozumienie normalnej mowy. System webOS ThinQ AI posiada zdolność maszynowego uczenia się, więc z czasem coraz lepiej rozumie wydawane mu polecenia. Listę predefiniowanych komend znajdziemy od razu w systemie:

Jak widzimy są wśród nich polecenia, których wykonanie pilotem byłoby dużo bardziej skomplikowane i zajęło więcej czasu, a to tylko wierzchołek góry lodowej. W przyszłości planowana jest integracja z Asystentem Google, która pozwoli na sterowanie urządzeniami w otoczeniu (IoT).

Nie omieszkałem przetestować jak sprawdza się w chwili obecnej AI i jeśli chodzi o rozpoznawanie języka polskiego to szło mu naprawdę dobrze, choć czasem za bardzo starał się spolszczać wyrazy. Mam wrażenie, że technologia Google jest w tej chwili lepsza pod tym względem. Jednak na telewizorach w języku polskim póki co jej nie znajdziemy. Być może w momencie integracji sprawa ulegnie poprawie.

Niemniej polecenia były wykonywane bardzo sprawnie i szybko. Jeśli rozważyć same wstępnie zaprogramowane komendy to myślę, że można by powiedzieć, że technologia działa idealnie, ale… to już było wcześniej. Sprawdźmy, czy TV radzi sobie z nieco udziwnioną wymową. Zacznijmy od “Dawaj Netflix!”

I to nie stanowiło dla telewizora problemu. Poprawnie rozpoznał zdanie i włączył aplikację Netflix. Efekt fajny, aczkolwiek w tym przypadku prościej pewnie byłoby wcisnąć po prostu klawisz na pilocie. Z użytkowego punktu widzenia dużo ciekawsze byłoby, gdyby AI potrafiło np. uruchomić konkretny serial w Netflixie, ale niestety tak złożonej komendy TV nie jest jeszcze w stanie przetworzyć.

W 2019 roku doszła dość ważna funkcja a mianowicie… telewizor w końcu do nas przemówił. Jeżeli więc zapytamy o godzinę czy pogodę to nie musimy już czytać ale możemy wysłuchać informacji robiąc np. jakąś czynność w kuchni.

A zatem czy technologia AI jest przełomem w obsłudze telewizora? Nie wiem czy posunąłbym się do aż tak śmiałego stwierdzenia. Z pewnością jest to krok w bardzo dobrą stronę, jednak brakuje lepszej integracji z aplikacjami dostępnymi w telewizorze (jak chociażby z Netflix’em). Najprawdopodobniej wiele w tym temacie zostanie uzupełnione, gdy system zostanie zintegrowany z asystentem Google. Jednak firmie LG należą się gromkie brawa za to, że jako jedyna w Polsce wprowadziła na start własny pomysł na AI, który działa w języku polskim. Domyślam się jaki to musiał być wyczyn patrząc na to co zrobiła konkurencja czyli nic na ten moment ;-).

ZOBACZ TAKŻE:LG TV AI ThinQ | TEST | Jak działa sztuczna inteligencja po polsku w LG?

Oglądanie telewizji i plików z USB

Telewizor posiada komplet tunerów (DVB-S/S2/T/C). Pozwalają one także na odbiór treści Ultra HD. Instalacja anteny jest bardzo prosta, jak wszystko inne w systemie webOS. Menu EPG, ma bardzo ładny design, aczkolwiek wejście w nie przerywa na chwilę seans. Wbudowany odtwarzacz plików „łyka” dosłownie wszystko i ma bardzo ergonomiczny interfejs:

LG bez zająknięcia współpracował także z serwerem DLNA zlokalizowanym w tej samej sieci lan. Bez problemu odtwarzał też filmy z dźwiękiem DTS.

Jakość dźwięku

Moc głośników LG OLED E9 to 60W (w tym 20W mocy głośnika niskotonowego). Ich konfiguracja to 4.2. Jak widzimy kanałów jest więcej niż np. w C9. Czy przekłada się to na lepszy dźwięk? Tak, ale prawdę mówiąc nie jest to przepaść. Brzmienie jest krótko mówiąc typowe dla telewizora płaskiego bez soundbara. Do oglądania programów informacyjnych w sam raz, bo jest głośno i wyraźnie. Do filmów i serialów warto byłoby zaopatrzyć się w zewnętrzny system audio. W przypadku E9 nietrudno będzie dołączyć zewnętrzne głośniki, ponieważ urządzenie posiada certyfikat WiSA, a więc potrafi bezprzewodowo komunikować się z kolumnami dowolnego producenta wspierającymi tę samą technologię. Może się okazać, że do zbudowania systemu 5.1 nie będziemy wcale potrzebować amplitunera!

LG OLED – zwycięzca ślepego testu UK TV Shootout

18 sierpnia w Londynie odbyło się wydarzenie HDTVTest TV Shootout 2019, które przygotowywaliśmy razem z tym cenionym na świecie medium oceniającym telewizory. W jego trakcie zostały wyłonione najlepsze (zdaniem publiczności) modele tegorocznych telewizorów z wysokiej półki. Publiczność biorąca udział w wydarzeniu będzie przyznawać punkty w skali od 1 do 5 w następujących kategoriach:

• Kontrast i czerń
• Wierność odwzorowania kolorów
• Przetwarzanie obrazu
• Odwzorowanie ruchu
• Jakość HDR-u
• Jakość obrazu w jasnym pokoju
• Telewizor do grania

Modelem, który uzyskał najwięcej punktów, a zarazem miano “Najlepszego telewizora 2019” okazał się LG C9, a więc model z identyczną jakością obrazu co testowany dzisiaj E9!

Podsumowanie i ocena

Telewizor LG OLED E9, wydany na 2019 rok, to bez dwóch zdań godny następca modelu E8. Wyraźne zmiany poczyniono już na poziomie designu ekranu. Telewizor wydaje się teraz lewitować w powietrzu, gdyż cała powierzchnia elementu podpierającego matrycę jest przezroczysta. W ubiegłym roku znajdowała się tam aluminiowa stopka, która ten efekt nieco zaburzała. W kwestii jakości obrazu znajdziemy tu kilka istotnych udoskonaleń, które w pewnych przypadkach mogą dawać bardzo wymierne korzyści. Pierwsze z nich to funkcja “Płynnej gradacji”, która bardzo skutecznie maskuje niedoskonałości słabej jakości materiałów wideo i nie powoduje jednocześnie rozmycia obrazu. Druga to obecność portów HDMI 2.1 obsługujących pełną specyfikację tego standardu. Możemy więc liczyć na obsługę rozdzielczości 4K 120Hz z komputerów PC i konsol w przyszłości, a także funkcje Variable Refresh Rate (VRR) czy Auto Low Latency Mode (ALLM), które są przydatne dla graczy. Wsparcie dla standardu WiSA audio to krok milowy w kierunku prostoty budowy domowego kina domowego. Na tym generalnie zamykają się różnice w temacie zmian w jakości audio i wideo telewizora. W stosunku do modeli z 2018 roku zauważymy także usprawniony system operacyjny webOS ThinQ z technologią AI, o którym możecie przeczytać w powyższych akapitach. Posiada on asystenta głosowego, który rozumie w języku naturalnym, a w przyszłości nastąpi integracja z asystentem Google. Nowa odsłona systemu przyniosła także ekran do sterowania urządzeniami w otoczeniu (IoT), oraz wygodniejsza obsługę urządzeń peryferyjnych za pomocą pilota od telewizora.

Poza tym warto wspomnieć prawdy, które są uniwersalne od czasu istnienia tej technologii na rynku – bezwzględnie dobra czerń i kontrast, który daje niezapomniane seanse w warunkach kinowych, oraz rewelacyjne kąty widzenia. Ekrany OLED są jedynymi oferującymi te walory na tak wysokim poziomie. Oprócz tego mają bardzo dobrą sprawność w grach, filmach, serialach, a także sporcie. W zasadzie dla każdego coś dobrego. Warto tutaj zaznaczyć też, że telewizory organiczne LG są najlepszymi do zastosowania w mocno naświetlonych pomieszczeniach (ze względu na stabilność swojego poziomu jasności). Kwestie OLED vs LCD każdy musi rozważyć osobno, biorąc pod uwagę całą zawartość testu, a nie samo podsumowanie, dlatego nie poruszę tutaj tego wątku. Dla mnie osobiście jest to najbardziej kompletny obecnie telewizor pod względem jakości obrazu oraz walorów multimedialnych. Ponadto, telewizor LG OLED z serii “9” wygrał tegoroczny ślepy test publiczności “UK TV Shootout 2019“. W pełni więc zasługuje na referencję. Pozostaje kwestia wyboru pomiędzy modelem E9 i C9. Telewizory te nie różnią się jakością obrazu, ale designem i dźwiękiem już tak – wybór pozostawiam czytelnikowi.

Nie wiesz jaki kabel HDMI 4K wybrać? Przeczytaj nasz test

PLUSY

• Perfekcyjna czerń i kontrast nieosiągalna dla telewizorów LCD oraz Plazm
• Doskonałe kąty widzenia
• Porty HDMI 2.1 w pełnej specyfikacji: 4K w 120Hz, ALLM, VRR
• Bogate możliwości kalibracji kolorów, świetna sprawność “po”
• Technologia ThinQ AI rozumiejąca komendy w języku naturalnym – polskim!
• Rewelacyjna żywotność panelu OLED (100 000 godzin)
• Bogate pokrycie szerokiej palety barw (100% DCI)
• Wsparcie dla technologii Dolby Atmos
• Wsparcie dla technologii WiSA
• Obsługa formatów HDR: HDR10, HLG, Dolby Vision
• Matryca 120Hz z doskonałym upłynniaczem (TruMotion)
• System webOS ThinQ AI
• Wysoka jasność w SDR dostępna aż do 70% wypełnienia ekranu – bardzo dobry telewizor do oglądania w dzień
• Pełna obsługa HEVC 4K – pliki, telewizja naziemna i satelitarna
• Niewielki input lag dla graczy zarówno w 4K HDR jak i Full HD
• Funkcja “płynna gradacja” maskująca wady mocno skompresowanych materiałów

MINUSY

• Brak wyraźnego postępu jakościowego w technologii OLED względem poprzednich lat
• Brak obsługi formatu HDR10+

Telewizor LG OLED E9 można zakupić w sieci sklepów RTV Media Expert

Sprzęt do testów dostarczyła firma LG

Przeczytaj artykuł odnośnie ocen oraz wyróżnień na HDTVPolska.com:

Jak testujemy wyświetlacze na HDTVPolska.com? Czemu testy wyświetlaczy są najbardziej profesjonalne w Polsce i jedne z najlepszych na świecie?

Ekrany biorące udział w naszych testach są profesjonalnie skalibrowane i przygotowane przez http://skalibrujtv.pl/. To daje nam pewność, że wyciągnęliśmy z nich maksimum możliwości! Jak kalibrujemy? Przeczytaj “Czym jest PROFESJONALNA kalibracja telewizora / projektora / monitora?” oraz “Test kalibracji”.

Wszystkie kalibracje w naszych testach wykonywane są za pomocą oprogramowania Calman firmy Portrait Displays.

(61304)