Najlepszy projektor w tej klasie cenowej – test Epson EH-LS12000B z nagrodą EISA!
W świecie projektorów premiery nowych urządzeń nie są ani tak częste, ani regularne, jak w przypadku wyświetlaczy płaskich. Z tego względu, od czasu ostatniego testu produktu marki Epson na naszym portalu, minęły ponad trzy lata. Przez ten czas rynek projektorów dosyć wyraźnie się zmienił. U wszystkich producentów segment premium znacząco podrożał, co związane jest z masowym odchodzeniem od tradycyjnych (lampowych) źródeł światła na rzecz lasera. Epson musiał także podążyć za tym rynkowym trendem i tak oto powstał najnowszy produkt – model EH-LS12000B, czyli projektor 4K z laserowym źródłem światła, odświeżaniem 120Hz, portami HDMI 2.1 i cenie około 23 500zł! Swój debiut ma także EH-LS11000W, czyli bliźniaczy model z białą obudową i jedną różnicą techniczną, o której wspomnimy w dalszym tekście. Należy też zwrócić uwagę, że testowany model EH-LS12000B zdobył najbardziej cenne w branży wyróżnienie w głosowaniu EISA czyli kilkudziesięciu wydawców i twórców multimediów z 29 krajów z całego świata. Według EISA, Epson EH-LS12000B to najlepszy projektor w kategorii “Projektor do kina domowego”. Czy rzeczywiście tak jest? Przekonamy się w dzisiejszym teście. Zapraszamy.
- PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Kalkulator odległości od projektora 4K i 8K. Z jakiej odległości oglądać filmy?
Czytelniku. Jako jedyni w Polsce należymy do Europejskie Stowarzyszenie Obrazu i Dźwięku EISA panelu Home Theatre Display & Video.
Osobiście sprawdzamy opisywane monitory, telewizory i projektory pod względem posiadanych parametrów za pomocą specjalistycznego sprzętu pomiarowego o wartości ponad 100 000 zł:
- Spektroradiometr Jeti SpectraVal 1511 HiRes
- Kolorymetr Klein-K10A oraz Klein-K80
- Murideo Fresco Six-G (Dolby Vision)
- Murideo The SEVEN Generator HDMI 2.1 4K/120fps (Dolby Vision, Dolby Audio)
- Autorski pomiar Input Lag w 4K HDR (jako jedyni w Polsce dokonujemy takich pomiarów w 4K HDR)
- Najlepsze na rynku kable HDMI: MagicLink
Masz więc pewność, że czytasz o produkcie czy promocji, która nie jest przepisana z ulotki lub z innej strony w sieci bez jej faktycznego sprawdzenia. Jeżeli zamierzasz skorzystać z naszego tekstu, skontaktuj się z Redakcją. Wszelkie prawa do informacji i zdjęć z testów HDTVPolska są zastrzeżone!
Technologia LCD z 4K enhancement – podstawowe informacje
Projektor wykorzystuje klasyczne źródło światła (lampa) i przetwornik obrazu 3LCD. Przypomnę od razu, że do głównych zalet projektorów LCD zalicza się sposób generowania obrazu – stabilny, niemigoczący i pozbawiony artefaktów towarzyszących na przykład technologii DLP. Mowa tu oczywiście o efekcie tęczy, którego nie uświadczymy wybierając projektor LCD. Urządzenia tego typu oferują też bogate opcje przesunięcia i przybliżenia obrazu za pomocą ustawień obiektywu co znacząco ułatwia dobór miejsca ustawienia projektora. Do słabszych stron zalicza się teoretycznie gorszy kontrast, ostrość i równomierność obrazu, jednak doświadczenie nakazuje nie oceniać tych elementów z góry bo technologia 3 LCD także ewoluuje na przestrzeni ostatnich lat i cechy te są systematycznie poprawiane. Projektory marki Epson są urządzeniami 4K, choć ich natywna rozdzielczość (rozdzielczość matryc LCD) wynosi 1920×1080. Wykorzystują jednak technologię “4K enhancement”, która polega na rysowaniu dwóch klatek obrazu w jednym cyklu, z niewielkim przesunięciem względem siebie. To pozwala niejako podwoić liczbę pikseli. Krytycy zawsze powtarzają, że jest to sztuczna interpolacja. Ja przypominam, że to efekt powinien interesować widza, a nie technologia stojąca za nim i warto się wstrzymać z opinią do czasu przeprowadzenia testów empirycznych!
W modelu Epson EH-LS12000B technologia ta uległa ewolucji i zwiększono dwukrotnie częstotliwość przesuwu piksela. Ma to za zadanie jeszcze bardziej poprawić rozdzielczość, a także pozwolić wykorzystać system przy wysokim klatkażu obrazu – 120Hz.
Jak prezentuje się nowy model?
Projektor Epson EH-LS12000B, wraz ze swoim rozmiarem i masą prezentuje się jak high-endowy komponent kina domowego. Obudowę zdobią logotypy Epsona. Wejścia znajdują się z tyłu urządzenia.
Projektor można nabyć w kolorze czarnym i białym, przy czym model biały nosi oznaczenie EH-LS11000W. Kolor obudowy nie jest jednak jedyną różnicą pomiędzy modelami. Biały Epson nie posiada komponentu zwanego “compensation filter”, który ma za zadanie dodatkowo poprawiać czerń i kontrast. Jest też nieco tańszy. Decyzję producenta można uzasadnić faktem, że urządzenia w kolorze białym klienci częściej montują w niezaadaptowanych pomieszczeniach, gdzie odbicia od ścian i tak zniwelowałyby pozytywny wpływ filtra.
Wyposażenie i Złącza
Epson EH-Epson EH-LS12000B/LS11000 wyposażony jest w następujące porty:
- 2 x USB typu A (2x)
- USB 2.0 Mini-B
- RS-232C
- Interfejs Ethernet (100 Base-TX / 10 Base-T)
- Wyjście wyzwalacza
- 2 x HDMI 2.1 40Gbps (HDCP 2.3)
Pilot jest bardzo podobny do poprzedniego, znanego m.in. z modelu EH-TW9400. Zmieniono jedynie kilka przycisków zgodnie ze schematem po prawej stronie:
Testy syntetyczne
| Badana cecha: | wynik: |
| PRZETWORNIK OBRAZU | Epson 3LCD |
| ODŚWIEŻANIE MATRYCY (min. 120Hz zalecane do oglądania sportu) | 120Hz |
| JASNOŚĆ PO KALIBRACJI (więcej – lepiej) |
|
| KONTRAST ON/OFF | 4 400 : 1 |
| KONTRAST ANSI | 175 : 1 |
| BŁĘDY ODDANIA BARW, PO KALIBRACJI (mniej – lepiej) |
|
| INPUT LAG (ważne dla graczy, mniej – lepiej) |
|
| PEŁNA ROZDZIELCZOŚC KOLORU – 4:4:4 (wyraźne czcionki, po podłączeniu PC) | Tak |
| OBSŁUGA 10 BITOWEGO KOLORU | Tak (w UHD) |
Czytelniku, jako jedyni w kraju sprawdzamy osobiście opisywane telewizory, projektory i monitory pod względem posiadanych parametrów, za pomocą specjalistycznego sprzętu pomiarowego o wartości ponad 100 000 zł:
- Spektroradiometr Jeti Spectraval 1511HiRes
- Kolorymetr Klein-K10A oraz Klein-K80
- Murideo Fresco Six-G (Dolby Vision)
- Murideo The SEVEN Generator HDMI 2.1 4K/120fps (Dolby Vision, Dolby Audio)
- Autorski pomiar Input Lag w 4K HDR (jako jedyni w Polsce dokonujemy takich pomiarów w 4K HDR)
- Najlepsze na rynku kable HDMI: MagicLink
W związku z powyższym, masz więc pewność, że czytasz o produkcie czy promocji, która nie jest przepisana z ulotki lub z innej strony w sieci bez jej faktycznego sprawdzenia. Jeżeli zamierzasz skorzystać z naszego tekstu, skontaktuj się z Redakcją. Wszelkie prawa do informacji i zdjęć z testów HDTVPolska są zastrzeżone!
Instalacja projektora
Obiektyw Epson EH-LS12000B jest w pełni zmotoryzowany co oznacza, że wszelkich regulacji położenia, wielkości i ostrości obrazu dokonujemy z pilota. Jest to po pierwsze bardzo wygodne – można stać blisko ekranu i dokonywać precyzyjnych zmian. Po drugie pozwala na używanie ekranu o proporcjach 2,39:1, lub innych i wyświetlanie na nim obrazu bez dodatkowych soczewek anamorficznych. Gdybyśmy jednak chcieli zastosować taką soczewkę to model Epson EH-LS12000B (ale nie EH-LS11000) posiada odpowiednie funkcje rozciągania obrazu.
Automatyczny obiektyw z funkcją pamięci pozwala na zapisanie kilku położeń soczewki, jak na miniaturze po prawej stronie. Lens shift działa w przedziale od +/- 96,4% w osi pionowej i +/- 47,1% w poziomej. To ogromny zakres, a jego identyczna wartość w górę i w dół oznacza, że w obranym przez nas miejscu montażu, projektor będzie mógł pracować zarówno w pozycji podwieszonej (do góry nogami) jak i stojąc na półeczce. Oczywiście zakresy, jak zawsze, wykluczają się wzajemnie. Jeśli wiec wykorzystamy maksymalny zakres przesunięcia do góry, to nie będzie już dostępny pełny zakres przesuwania na boki.
Optyka pozwala na rzut w zakresie 1,35 – 2,84:1 (stosunek odległości projektora od ekranu do szerokości obrazu). Oznacza to, że aby wypełnić nasz redakcyjny, 99″ ekran (220cm szerokości), możemy umieścić projektor w odległości od 3 do 6,2 metra. Jak widzimy, wygoda instalacji jest wręcz fenomenalna, a duża odległość maksymalna sugeruje, że projektor jest produktem przeznaczonym do “rasowych” sal kinowych! Pamiętajmy jednak, że im bliżej umieścimy projektor tym większą jasność będziemy w stanie uzyskać. Epson EH-LS12000B będzie tracił około 30% jasności w swej maksymalnej odległości! Takie już są prawa optyki.
Jasność i głośność
Epson EH-LS12000B oferuje płynną regulację mocy laserowego źródła światła ze skokiem co 5%. Z niewyjaśnionych jednak przyczyn minimalnym ustawieniem pracy jest wartość 50%. Przy niskich ustawieniach projektor charakteryzuje się cichą pracą i na pewno zadowoli widza nawet jeśli będzie stał obok głowy. Nie można tego powiedzieć o wyższych ustawieniach, choć jest nadal nie jest bardzo głośno. Biorąc pod uwagę jasność projektora można zasugerować następujące rozmiary ekranu przy założeniu najbliższego rzutu projektora:
| Wymagania | Rozmiar |
| Do treści SDR (najwyższa moc) | do 190″ gain 1.0 |
| Do treści SDR (cicha praca – niskie ustawienie lasera) | do 135″ gain 1.0 |
| Do treści HDR (podstawowy efekt) | do 130″ gain 1.0 |
| Do treści HDR (dobry efekt) | do 110″ gain 1.0 |
Oczywiście do powyższych zaleceń należy podchodzić raczej luźno. Są jednak pewnymi wytycznymi. Jeśli zamontujemy sobie ekran 140″ z szarą tkaniną to raczej na widoczność efektu HDR nie mamy co liczyć pomimo, że wszystkie warianty HDR liczone są dla trybu najwyższej pracy lampy. Zawsze możemy dobrać inny gain by wzmocnić efekt.
Ustawienia obrazu
Menu obrazu projektora Epson EH-LS12000B oferuje nam kilka predefiniowanych trybów, które różnią się znacząco reprodukcją obrazu. Najlepszym z nic, w myśl poprawnej reprodukcji materiału wideo, jest bez zaskoczenia tryb Naturalny. To tyle z podstawowych ustawień. Sprawdźmy jak projektor realizuje swą rolę.
Reprodukcja kolorów
Fabryczny tryb “Naturalny”
 |
 |
| wynik | wynik | ||
| Średnia deltaE barw ze standardowych | 2,4 | maksymalna | 4,2 |
| Średnia deltaE barw ze wzornika | 4,6 | maksymalna | 6,9 |
| Średnia deltaE palety szarości | 4,7 | maksymalna | 6,5 |
Przy fabrycznych pomiarach rzuca się w oczy za niska gamma, która sprawiała, że obraz projektora nie był dostatecznie kontrastowy. Kolejną charakterystyczną cechą trybu fabrycznego była dominanta koloru czerwonego w balansie bieli, co dawało charakterystyczny purpurowy odcień obrazu. Najłatwiej dało się go wyczuć w odcieniach skóry.
Po profesjonalnej kalibracji
 |
 |
| wynik | wynik | ||
| Średnia deltaE barw ze standardowych | 1,7 | maksymalna | 4,7 |
| Średnia deltaE barw ze wzornika | 1,7 | maksymalna | 5,6 |
| Średnia deltaE palety szarości | 0,9 | maksymalna | 4,6 |
Po wykorzystaniu wszystkich funkcji regulacji obrazu w projektorze Epson EH-LS12000B, oddanie barw było całkowicie nienaganne. Trudno było zaadresować jakieś uwagi co do kolorystyki – każdy pojedynczy odcień, bez względu na poziom nasycenia, czy też jasności był po prostu na swoim miejscu tak jak chciał reżyser. Na dobrze znanych mi filmach generowało to bardzo dobrą naturalność obrazu.
Pamiętajmy, że opis kalibracji tyczy się egzemplarza, który trafił do naszych testów. Egzemplarze takich samych projektorów różnią się między sobą, więc te nabyte przez czytelników mogą mieć inne błędy odwzorowania barw (mogą być one większe lub mniejsze – nie ma reguły). Z tego powodu nie publikuję ustawień kalibracyjnych, bowiem są one indywidualne dla każdego projektora i toru wideo. Zachęcam natomiast do poczytania o profesjonalnej kalibracji.
Więcej informacji zaczerpnąć można w: Czym jest PROFESJONALNA kalibracja telewizora/projektora
oraz w temacie: Wielki test kalibracji
Skalowanie SD, obróbka cyfrowa
W projektorze Epson EH-LS12000B zastosowano nowy chip, który odpowiada za obróbkę obrazu. Począwszy od odpowiedniego tone-mappowania do HDR, przez upłynniacz obrazu i skończywszy na funkcjach poprawy ostrości obrazu. Tradycyjnie dla producenta, funkcji wyostrzających jest mnogość i są rozlokowane w różnych miejscach menu ustawień. Dzięki nim możemy zoptymalizować wygląd obrazu pod nasz gust.
W tym miejscu będę do znudzenia powtarzał, że w dzisiejszych czasach rezultaty skalowania wyglądają niemal identycznie na wszystkich telewizorach i projektorach. Twierdzenie to znalazło potwierdzenie w moim eksperymencie, którego wyniki znajdują się pod tym adresem.
Zwracam też uwagę, że skalowanie nie jest procesem podnoszącym jakość obrazu i materiał HD czy nawet SD generalnie wygląda bardzo podobnie czy to na wyświetlaczu Ultra HD, czy na Full HD. Dopiero treść natywna o wysokiej rozdzielczości pozwala odczuć wyraźną różnicę, jednak pod warunkiem, że widz znajduje się w odpowiedniej odległości od ekranu. Można ją wyliczyć z kalkulatora odległości.
Kontrast i czerń
Ocena kontrastu projektora jest znacznie cięższym zadaniem aniżeli w przypadku wyświetlacza. W tym przypadku dużą rolę odgrywają warunki otoczenia (to ile światła odbija się od ścian i rozświetla czerń na ekranie). Na szczęście w naszej Sali redakcyjnej 95% przedmiotów ma kolor czarny i odbicia są zminimalizowane. To pozwala wydać rzetelny werdykt.
Kontrast i czerń nie były nigdy najmocniejszą stroną projektorów reprezentujących technologię 3LCD. Na tym polu ustępowały one modelom wykonanym w technologii R-HTPS, oraz LCoS. Najlepsze modele 3LCD były jednak w stanie konkurować z projektorami DLP. A jak jest z projektorem Epson EH-LS12000B? Urządzenie to wykorzystuje w prawdzie klasyczne (transmisyjne) panele LCD, jednak są one z roku na rok udoskonalane.
| Scena (kontrast między białym kołem, a środkiem białego okręgu) |
Opis sceny | Wynik pomiaru | Scena (kontrast między białym kołem, a środkiem białego okręgu) |
Opis sceny | Wynik pomiaru |
 |
On/off zdolność projektora do wyświetlania naprzemiennie czerni i bieli | 4 400:1 | |
On/off + dynamiczna przysłona zdolność projektora do wyświetlania naprzemiennie czerni i bieli wraz ze wspomaganiem dynamicznej przysłony, która przyciemna czarny obraz | 33 000:1 |
 |
Kontrast ANSI obrazujący zdolność do wyświetlania czerni w bezpośrednim sąsiedztwie jasnych elementów | 175:1 |  |
Kontrast APL 50% Czerń w po środku ekranu przy otoczeniu bielą o powierzchni 50% ekranu | 180:1 |
 |
Kontrast APL 65% Czerń w po środku ekranu przy otoczeniu bielą o powierzchni 35% ekranu | 340:1 |  |
Kontrast APL 80% Czerń w po środku ekranu przy otoczeniu bielą o powierzchni 20% ekranu | 600:1 |
 |
Kontrast APL 90% Czerń w po środku ekranu przy otoczeniu bielą o powierzchni 10% ekranu | 1 100:1 |
Wyniki laserowego projektora Epson EH-LS12000B są na bardzo dobrym poziomie. Na tej płaszczyźnie raczej nie spodziewaliśmy się rekordów w związku z zastosowaniem nowoczesnego źródła światła, które prawie zawsze wiąże się ze spadkiem kontrastu w stosunku do klasycznej lampy. Fakt, że udało się utrzymać podobne wyniki jest więc wyraźnym krokiem naprzód. Natywny kontrast On/Off na poziomie 4 400:1 jest daleko poza zdolnościami projektorów DLP. Szczególnie blado wypadają przy nim wszelkie produkty DLP 4K, które są po prostu miażdżone kontrastem.
Jednolitość obrazu
Jednorodność obrazu w projektorach Epson zawsze była na dobrym poziomie. Nie inaczej jest w przypadku projektora Epson EH-LS12000B. Oczywiście na brzegach ekranu dostrzec możemy spadek jasności ponieważ jest to typowa cecha obiektywów we wszystkich konsumenckich projektorach. Wartości rzędu -15 do -20% nie są jednak uciążliwe.
| -19% | -6% | -2% | -5% | -23% |
| -16% | -2% | +1% | -3% | -20% |
| -17% | -2% | ref. | -3% | -20% |
| -19% | -6% | -5% | -8% | -19% |
| -22% | -12% | -12% | -14% | -24% |
Pochwalić trzeba jednorodność koloru, którą można regulować ręcznie na bieli i szarościach. To unikalna funkcjonalność urządzeń tego producenta.
Obsługa Ultra HD / 4K
Projektor Epson EH-LS12000B jest pełnoprawnym projektorem Ultra HD co oznacza wsparcie zarówno dla szerokiej palety barw Rec. 2020, HDR (zarówno HDR 10, HDR 10+ jak i HLG) jak i oczywiście rozdzielczości 4K. Po raz pierwszy w historii firmy mamy tutaj także dwa pełnoprawne porty HDMI 2.1 (40Gbps). Gdyby zastanawiało kogoś czy specyfikacja 40Gbps jest wystarczająca (bowiem maksimum specyfikacji HDMI 2.1 to 48Gbps) to uspokajam – różnica 8Gbps jest istotna dopiero przy treści 8K, której projektor oczywiście nie wspiera. Wszystko inne projektor przyjmuje wraz z 4K@120Hz RGB 10 bit + HDR na czele co pozwala cieszyć się maksymalnymi możliwościami wszystkich najnowszych źródeł!
| Cecha: | Wynik: |
| CERTYFIKAT UHD PREMIUM | n.d. |
| POKRYCIE SZEROKIEJ PALETY BARW (DCI / Rec 2020) | 89% / 66% |
| OBSŁUGA ROZDZIELCZOŚCI 2160p60 RGB PRZEZ HDMI | TAK |
| FORMATY PREMIUM HDR (Dolby Vision / HDR10+) | HDR10+ |
| MOŻLIWOŚĆ WYKONANIA OSOBNEJ KALIBRACJI DO UHD | Pełna |
Projektor sam wykrywa odpowiedni format treści i zmienia tryb oglądania na dostosowany do zakresu dynamiki (SDR / HDR10 / HDR 10+ / HLG). Można także ręcznie wymusić jedno bądź drugie w ustawieniach projektora. Epson EH-LS12000B posiada bardzo precyzyjna regulację jasności w HDR. W projektorze znajdziemy suwak pozwalający dostosować jasność efektów (kosztem ilości detali w bielach), który działa dużo precyzyjniej i zapamiętuje swoją pozycję do danego typu treści – jak na miniaturze po prawo. Efekty poszczególnych ustawień poniżej:
Rozdzielczość 4K
| Parametry sygnału, ustawienia projektora | Obraz testowy |
| Kadr z filmu powiększony do 250% |  |
| Sygnał 4K, Image Preset: Off (bez wyostrzania) |  |
| Sygnał 1080p, 4K Enhancment: Off, Image Preset: Off (bez wyostrzania) |  |
Po dokładnym prześledzeniu powyższych zdjęć, szczególnie w konfrontacji z oryginalnym kadrem powiększonym w programie graficznym nasuwać się może tylko jeden wniosek – system 4K Enhancement działa i spisuje się fenomenalnie! Widać wyraźny wzrost ilości detali po podaniu natywnego sygnału 4K na projektor. Detali, które nie mogą być odtworzone poprzez sztuczne skalowanie do 4K sygnału 1080p, czy tym bardziej bez żadnego skalowania. Widać także poprawę struktury obrazu po zastosowaniu systemu – przerwy między pikselami stają się niewidoczne. Ogólnie ostrość i rozdzielczość jest na wysokim poziomie i praktyka pokazuje, że to raczej obiektyw jest czynnikiem ograniczającym w tej materii. Sam fakt, że projektor nie ma natywnego chipu 4K nie jest więc tu argumentem.
Jakość efektu HDR
W przypadku projektorów nie ma bowiem żadnych klarownym norm mówiących o tym, w jaki sposób efekt miałby być oddawany. Jedyne co w branży jest ustalone to jasność HDR w kinach Dolby Cinema – na poziomie 150cd/m2, co jest trzykrotną jasnością kina SDR (48cd/m2). Treści trafiające w nasze ręce na płytach Ultra HD Blu-ray nie mają jednak i nie będą miały nic wspólnego z materiałami przeznaczonymi dla branży profesjonalnej. W jaki sposób ma projektor oddać więc ponadnormatywne jasności treści HDR? Wraz z wieloma autorytetami z branży przedyskutowałem tę sprawę i doszliśmy do wniosków, że należy stosować dzielnik jasności. To co miałoby mieć na telewizorze 1 000cd/m2, na projektorze powinno kilka razy mniej na ekranie projektora. Tak jak to było w erze SDR, gdy “projektorowe” 48cd/m2 było dwu-i-pół krotnością jasności telewizora dedykowanej do ciemnych pomieszczeń (100-120cd/m2).
Osobiście uważam więc, że w zależności od naszego ekranu trzeba by utrzymać ten stosunek na poziomie od 2:1 (niewielkie ekrany kinowe w dużych pomieszczeniach) do 5:1 (duże ekrany, mała odległość). Za stałą przy naszych testach uznajemy 3,5:1 i względem takiego dzielnika jasności dokonywany jest pomiar.
Luminancja projektora na naszym 99″ ekranie wyniosła okrągłe 200 nitów! To wartość, która pozwalała uzyskać dynamiczne i jaskrawe efekty z projektora, które zdecydowanie cieszyły oko. W kolejnym akapicie przejdziemy do oceny tego, jak dobrze projektor radził sobie z oddaniem treści HDR względem opracowanego przeze mnie standardu. Na początek sprawdzimy treść HDR10, a więc taką jaką zastaniemy na m.in na płytach Ultra HD Blu-ray, czy na Netflix.
Odwzorowanie obrazu z szeroką paletą barw (Rec 2020/DCI)
Skalibrowany Epson EH-Epson EH-LS12000B
 |
 |
| wynik | wynik | ||
| Średnia deltaE barw ze standardowych | 1,7 | maksymalna | 4,7 |
| Średnia deltaE barw ze wzornika | 1,7 | maksymalna | 5,6 |
| Średnia deltaE palety szarości | 0,9 | maksymalna | 4,6 |
Odwzorowanie poziomów jasności wypadło bardzo dobrze dzięki odpowiedniej kalibracji krzywej EOTF. Pod tym względem projektor wypada świetnie – detale w czerni są dobrze widoczne, a biele zachowują odpowiednią ilość przejść tonalnych. Niestety producent nie zaimplementował funkcji dynamicznego mapowania tonów, która jest (choć działa lepiej lub gorzej) u konkurencji. Taka funkcja mogłaby potencjalnie jeszcze bardziej poprawić dynamikę obrazu. Trochę zarzutów można by skierować w stronę reprodukcji barw. Są one w prawdzie odpowiednio nasycone, jednak odcienie często poprzesuwane są w niepoprawne strony. Tyczy się to głębokich czerwieni, żółci i zieleni. Kalibracja może tu pomóc, ale tylko do pewnego stopnia.
Odwzorowanie ruchu
Projektor Epson EH-LS12000B poprawnie przyjmuje i wyświetla trzy główne klatkaże (24p, 50p i 60p), w których rejestrowany jest obraz. Oznacza to, że klatki obrazu są wyświetlane z równymi odstępami czasu, a więc nie są wprowadzane jakiekolwiek zaburzenia płynności w postaci mikroprzycięć. Sposobem na poprawę ostrości ruchu (np. przy transmisjach sportowych), oraz płynności (w filmach) jest system poprawy płynności (“upłynniacz”). Regulacja systemu, w nowym projektorze jest dosyć prosta – sprowadza się do wybrania jednego z czterech ustawień funkcji “Interpol. ramki”.
| Ustawienia projektora | Informacje | Obraz postrzegany w ruchu | |
| Interpolacja ramki: Wyłączony | Smużenie:
znaczne Maksymalna jasność: 100% |
Powielenie krawędzi:
umiarkowane Poprawa płynności filmów: brak |
 |
| Interpolacja ramki: Płynne normalna / wysoka | Smużenie:
małe Maksymalna jasność: 100% |
Powielenie krawędzi:
nieznaczne Poprawa płynności filmów: umiarkowana (normalna) / bardzo silna (wysoka) |
 |
Jak widzimy, Epson EH-LS12000B wraz ze swoim 120Hz przetwornikiem i systemem “upłynniacza” jest w stanie zapewnić niezłą ostrość w ruchu. Jest ona równie dobra przy ustawieniu Frame Interpolation Normal, co High. Nie napiszę tu jednak więcej słów zachwytu, ponieważ sprawność jest taka sama jak w innych 120Hz projektorach i generalnie trochę w tej materii brakuje do np. telewizorów. Niemniej ostrość jest dobra i mecze możemy śmiało oglądać. Ponadto żadna marka czy model projektora nie oferuje jednak niczego więcej.
Granie na konsoli i PC
Wszystkie testy sygnału 4K Ultra HD w grach przeprowadzamy na sprawdzonych kablach HDMI firmy Magic Link 2.1
Input lag
| Rodzaj sygnału | Opis | Ustawienia projektora | Wynik |
| [GRY] 1080p | Lag przy konsolach obecnej generacji (PlayStation 4, Xbox One, Nintendo WiiU) pracujących w rozdzielczości Full HD | “Szybkie” | 40 ms |
| [GRY] 1080p + HDR | Lag przy konsoli PlayStation 4, pracującej w rozdzielczości 1080p z szeroką paletą barw i HDR | “Szybkie” | 40 ms |
| [PC] 4K / 1080p @ 4:4:4 | Lag przy natywnej rozdzielczości np. z komputera i chęci uzyskania chromy 4:4:4 (wyraźne kolorowe czcionki) | “Szybkie” | 21 ms |
| [GRY] 4K | Lag przy konsolach nowej generacji (Xbox Series X/S, PlayStation 5) pracujących w 4K bez HDR | “Szybkie” | 21 ms |
| [GRY] 4K + HDR | Lag przy konsolach nowej generacji (Xbox Series X/S, PlayStation 5) pracujących w 4K z szeroką paletą barw i HDR | “Szybkie” | 21 ms |
| [GRY] 4K 120Hz + HDR | Lag przy konsolach nowej generacji (Xbox Series X/S, PlayStation 5) pracujących w 1080p z HDR i odświeżaniem 120Hz | “Szybkie” | 20 ms |
| [FILM] 4K / 1080p + upłynniacz | Lag w natywnej rozdzielczości, przy działającym upłynniaczu z interpolacją klatek | “Dokładne” | 144 ms |
Projektor Epson EH-LS12000B oferuje bardzo niski input lag, który jest poniżej progu percepcji, o ile podajemy rozdzielczość 4K. Przy 1080p jest nieco wyższy, jednak wartość ta nie ma znaczącej wagi ponieważ wszystkie nowoczesne konsole pracują już od dawna w rozdzielczości Ultra HD.
| Rodzaj funkcji |
Opis | Dostępność |
| Dolby Vision | Obsługa Dolby Vision w grach. | NIE |
| VRR-HDMI |
Zmienna częstotliwość odświeżania, dostępna w wybranych grach na konsolach. | NIE |
| VRR AMD FreeSync |
Zmienna częstotliwość odświeżania, dostępna we współpracy z kompatybilnym urządzeniami (np. PC AMD) | NIE |
| VRR NVIDIA G-Sync |
Zmienna częstotliwość odświeżania, dostępna we współpracy z kompatybilnym urządzeniami (np. PC NVIDIA) | NIE |
| ALLM |
Auto Low Latency Mode – funkcja, która pozwala telewizorowi automatycznie przełączyć się w tryb „Gra” z niskim opóźnieniem. | NIE |
| 4K 120Hz |
Obsługa formatu 4K w 120Hz (wymaga HDMI 2.1 z pełną przepustowością) | TAK |
| 1080p 120Hz |
Obsługa formatu Full HD 1080p w 120Hz | TAK |
| QFT (szybka transmisja ramek) | Funkcja pozwalająca zmniejszyć input lag o dodatkowe 0 – 16ms. Polega na enkapsulacji ramek obrazu w sygnale o wyższym odświeżaniu, co zmniejsza czas przesyłu. Obecnie (bez QFT) najniższy możliwy lag na środku matrycy wynosi 8ms. | b.d. |
Z dodatkowych funkcji dla graczy uświadczymy 4K@120Hz. Nieco szkoda, ponieważ nawet bez zwiększania przepustowości portu HDMI dałoby się zaimplementować funkcje takie jak VRR, czy ALLM.
Trzeba jednak jasno napisać: rozgrywka na tak dużym ekranie projektora wciąga dużo bardziej niż na przykład na telewizorze, więc efekt jest świetny. Wrażenia są naprawdę niesamowite a sama jakość obrazu tylko je potęguje.
Podsumowanie i ocena
Projektor Epson EH-LS12000B dobrze wypełnia niszę cenową jaka powstała w okolicach kwoty 20 000 PLN. Projektory konkurencji (przede wszystkim Sony i JVC) w przeważającej części zmigrowały do wyższego segmentu cenowego. Projektor z nowym, laserowym, źródłem światła jest bardzo jasny. Ta wiadomość na pewno ucieszy posiadaczy dużych ekranów, oraz osoby chcące cieszyć się wysokiej jakości efektem HDR. Od tego właśnie jest laser – by zapewnić wysoką jasność, długotrwałą pracę i szybki start projektora. Kolejnym elementem, którego nigdy nie mieliśmy okazji uświadczyć w projektorach tego producenta, jest wsparcie dla HDMI 2.1. To bardzo ważna informacja mając na uwadze obecność na rynku nowej generacji źródeł obrazu. Mowa tu przede wszystkim o konsolach Xbox i PlayStation, a także komputerach PC, które bez problemu działają już w 4K@120Hz. Na to wszystko Epson EH-LS12000B jest gotowy.
Projektor jest świetną konstrukcją do oglądania filmów. Radzi sobie bardzo dobrze z odwzorowaniem barw. Po kalibracji jest to w zasadzie referencyjny poziom przy treści Rec 709. W 4K HDR także jest dobrze, choć niektóre barwy oddawane są trochę po swojemu. Urządzenie zaoferuje nam też dobrą czerń. Oczywiście kontrast zawsze mógłby być lepszy i nadal nie może równać się z projektorami JVC, czy Sony – dzieli je raczej dużo, aczkolwiek trzeba jasno powiedzieć, że te produkty są wyraźnie droższe od testowanego Epsona i kwestią dyskusyjną będzie czy tak duża dopłata jest tego warta. Zależy od tego bardzo wiele czynników w tym m.in. adaptacja pomieszczenia do warunków kinowych. Jeżeli mamy z tym problem to raczej nie ma co sięgać po droższe konstrukcje. W kwestii ostrości obrazu Epson EH-LS12000B zasługuje na wysoką notę, a system 4K Enhancement świetnie sobie radzi z generowaniem rozdzielczości 4K i trudno kierować tu zarzuty, że nie jest to efekt natywny. Na plus należy zapisać też wykonanie projektora – solidna obudowa z dużymi możliwościami zmiany położenia projekcji z pilota i możliwość zapamiętania położenia soczewki (do zastosowania ekranów 2,39:1), dzięki której nie musimy stosować obiektywów anamorficznych. Podsumowując, projektor Epson EH-LS12000B nie ma konkurencji w swojej klasie cenowej i jest najlepszym wyborem dostarczając wysokiej jakości obrazu w kinie domowym.
Plusy:
- Pełnoprawne złącza HDMI 2.1 (40Gbps)
- Współpraca z sygnałem 4K HDR 120Hz
- Bardzo dobry efekt rozdzielczości 4K pomimo braku natywnego przetwornika
- Wsparcie dla HDR i szerokiej palety barw z prawdziwego zdarzenia!
- Bardzo wysoka jasność projektora
- Rewelacyjne oddanie barw (w rec 709), szczególnie po profesjonalnej kalibracji
- Dużo lepszy kontrast niż w technologi DLP 4K
- Rozbudowany system kalibracji
- Dynamiczna kontrola lasera, która pozytywnie wpływa na czerń
- Spora elastyczność w instalacji projektora – w pełni zmotoryzowany zespół optyczny (zoom, lens shift, focus)
- Pamięć obiektywu umożliwiająca zastosowanie ekranu w formacie kinowym (2,39:1)
- Bardzo dobra, elektronicznie kompensowana, jednorodność obrazu
- Satysfakcjonująca ostrość ruchomego obrazu
- Cicha praca urządzenia
- Niski input lag i chroma 4:4:4 – świetna wiadomość dla graczy
Minusy:
- Niuanse z odwzorowaniem barw w trybie HDR
- Kontrast mógłby być lepszy, choć w tej półce cenowej nie ma dużej konkurencji
Cena: Epson EH-LS12000B 23 500zł
Sprzęt do testów dostarczyła firma Epson
Projektor Epson EH-LS12000B testowany przez:
Piotr Gmerek (zredagowanie testu)
Maciej Koper (pomiary – fachowa kalibracja, szczegółowa ocena jakości obrazu)
Przeczytaj artykuł odnośnie ocen oraz wyróżnień na HDTVPolska.com:
Ekrany biorące udział w naszych testach są profesjonalnie skalibrowane i przygotowane przez http://skalibrujtv.pl/. To daje nam pewność, że wyciągnęliśmy z nich maksimum możliwości! Jak kalibrujemy? Przeczytaj “Czym jest PROFESJONALNA kalibracja telewizora / projektora / monitora?” oraz “Test kalibracji”.
