JVC DLA-RS420 TEST projektora 2017 z 4K / eShift i HDR

Słowem wstępu

Projektory JVC wzięliśmy pod lupę po raz pierwszy w ubiegłym roku. Jakość ich obrazu przerosła nasze oczekiwania. Modele takie jak DLA-RS400, czy DLA-RS500 ustanowiły wyznacznik w dziedzinie kontrastu, oraz, jak się później okazało, jakości oddania materiału Ultra HD. Nadszedł nowy rok, a wraz z nim nowe modele projektorów. Producent postanowił odświeżyć całą serię, dodając cyfrę “2” na drugiej pozycji. Zamiast RS600, mamy więc RS620. Następcą RS500 został RS520. W dniu dzisiejszym trafi pod lupę najtańszy z modeli – RS420, a więc potomek RS400. Wszystkie modele JVC Reference Series są urządzeniami klasy High End, które wymagają wysokiej jakości obsługi zarówno przed jak i posprzedażnej, a także profesjonalnej kalibracji.

Z tego względu linia profesjonalna, tak zwane RS-y, są sprzedawane wyłącznie przez salony wideo specjalizujące się w sprzedaży i instalacji projektorów do kina domowego. Producent dąży do tego, aby linia Pro była bezkonkurencyjna nie tylko jeśli chodzi o jakość obrazu i design, ale także aby poziom obsługi przed i posprzedażnej był jak najwyższy. W konsekwencji jeśli zdecydujemy się na któryś z projektorów klasy Reference mamy zyskać na kilku polach:

Jakość obrazu:

• Projektor w technologii D-ILA z technologią 4K e-shift4 wyposażony w wejścia HDMI 2.0a HDCP 2.2 z pełną obsługą UltraHD 4K60P 4:4:4 oraz HDR
• Wysoki kontrast naturalny wynikający z zastosowanej technologii, dodatkowo dynamiczna przysłona działająca na „samych krańcach”
• Upłynniacz ruchu działający również w 4K
• Ręcznie selekcjonowane i indywidualnie testowane komponenty (w najwyższych modelach RS) – wysokiej jakości optyka, selekcjonowane panele D-ILA
• Pamięć obiektywu umożliwiająca zastosowanie ekranu w formacie kinowym 2,35:1

Wygląd:

• Projektory JVC Reference Series są jednymi z najładniejszych projektorów na rynku. Złote elementy wykończeniowe podkreślają high-endowy charakter urządzenia i sprawiają, że projektor zwyczajnie się podoba.

Wsparcie klienta:

• Profesjonalne wsparcie przy doborze sprzętu minimalizujące ryzyko nieodpowiedniego doboru sprzętu do warunków pomieszczenia
• Fachową instalację
• Szybką pomoc w przypadku awarii. Przedstawiciel producenta deklaruje posiadanie lamp do wszystkich modeli projektorów do 3 generacji wstecz w celu maksymalnego skrócenia czasu reakcji!

Jak więc widać już tylko z tych powodów warto szerzej zainteresować się modelami RS.  A zatem zaczynamy!

Wstęp do technologii D-ILA

Projektory JVC wykorzystują przetworniki obrazu wykonane w autorskiej technologii D-ILA. Technologia ta bazuje na znanym dobrze systemie LCoS (Liquid Crystal on Silicon), który przez wiele osób (włącznie ze mną) uważany jest za najlepszą obecnie metodę obrazowania stosowaną w projektorach. Oferuje ona bowiem niezrównany kontrast, który jest daleko poza zasięgiem alternatywnych technologii (jak na przykład DLP, czy 3LCD), dostarczając przy tym świetną ostrość obrazu (wysoki współczynnik wypełnienia piksela – podobnie jak w DLP) i szybki czas reakcji (3 do 8 razy krótszy niż w technologii LCD). Daje to projektorom JVC ogromny potencjał, a zagrozić im mogą chyba jedynie produkty marki Sony, wykorzystujące także chipy LCoS (w katalogu tegoż producenta nazywają się one SXRD), oraz najwyższy model Epsona wykorzystujący bliźniaczą technologię – LCoQ.

Wygląd

Projektor nie odróżnia się designem, od swojego poprzednika (RS400), a co za tym idzie, od całej rodziny projektorów JVC. W stosunku do droższych modeli jest tylko jedna istotna różnica – automatyczna zasłona obiektywu, tudzież jej brak. Jeśli chcemy zapobiec kurzenia się optyki, musimy zakrywać ją ręcznie dołączoną maskownicą. Reszta cech jest bardzo podobna, być może występują minimalne różnice w odcieniu czarnego lakieru. Firma od lat trzyma bardzo wysoki poziom wykonania swoich produktów. Od kilku generacji nie zmienia także zewnętrznego wyglądu. Mamy tutaj klasyczną bryłę, która będzie prezentować się elegancko zarówno w dedykowanej sali kinowej jak również w salonie. Waga projektora to około 16kg. Po obu bokach umieszczono kanały wentylacyjne służące do chłodzenia urządzenia. Z przodu widzimy obiektyw otoczony złotym pierścieniem – wizytówka serii RS. Podobnie zresztą jak wspomniane już złote napisy na czarnej obudowie co wraz z wysoką jakością wykonania jednoznacznie wskazują, że mamy do czynienia z projektorem wysokiej klasy.

Na korpusie projektora nie znajdziemy jakichkolwiek pokręteł regulacyjnych, ponieważ obiektyw został całkowicie zmotoryzowany i wszelkiej maści nastawy zoomu, ostrości, oraz przesunięcia projekcji wykonujemy z pilota.

Wyposażenie i Złącza

Pilot jest bardzo dobrze wykonany. Pewnie leży w dłoni, a gumowe przyciski z pewnością się nie będą mylić. Jest podświetlany na kolor biały, w przeciwieństwie do poprzedniej generacji z podświetleniem pomarańczowym. Przycisk LIGHT podświetlający klawiaturę pilota jest fluorescencyjny, a więc subtelnie świeci w ciemności; nie ma więc problemu z włączeniem podświetlenia podczas seansu. Pilot  zapewnia szybki dostęp do zaawansowanych ustawień projektora, oraz do trybów obrazu. Domyślnie możemy przełączać pomiędzy trzema z nich – natural, cinema, oraz hdr, ale możemy także przywołać menu ze wszystkimi ustawieniami klikając „picture mode”. Na podobnej zasadzie mamy dostęp do trzech zapisanych pozycji soczewki projektora.

Projektor możemy oczywiście powiesić. Polecamy wieszak sufitowy Peerless-AV PRG-UNV ze względu na mikrometryczną regulację.

Wszystkie złącza oraz panel sterowania znajdują się na tylnej ścianie projektora. Nie uległo to zmianie i bardzo dobrze – takie rozmieszczenie pomaga uporządkować kable gdy projektor podwieszony jest do sufitu. Mamy tu: dwa wejścia HDMI 2.0a (HDCP2.2 4K60P 4:4:4), gniazdo sieciowe RJ-45, RS-232-C (zdalne sterowanie), złącze pod Trigger (automatyczne rozwijanie ekranu), oraz złącze do podłączenia emitera synchronizacji 3D (3D Synchro). Zarówno emiter 3D JVC PK-EM2 jak i okulary RF 3D PK-AG3 są dostępne jako opcja.

 Testy syntetyczne

Instalacja projektora

Zespół optyczny pozwala na rzut w zakresie 1,4 – 2,8 : 1 (stosunek odległości projektora od ekranu do szerokości obrazu). Oznacza to, że aby wypełnić nasz redakcyjny ekran o wymiarach ok. 220x124cm, możemy umieścić projektor w odległości od 3,1 do 6,2 metra. Jak widzimy, wygoda instalacji jest wręcz fenomenalna, a duża odległość maksymalna sugeruje, że projektor jest produktem przeznaczonym do „rasowych” sal kinowych! Pamiętajmy jednak, że im bliżej umieścimy projektor tym większą jasność będziemy w stanie uzyskać. W przypadku JVC RS420 różnica ta wynosi około 36% jasności (tyle stracimy montując projektor w maksymalnej odległości przy tej samej wielkości obrazu).

Elektrycznie sterowany obiektyw posiada oczywiście możliwość zapamiętania do 5 ustawień położenia soczewki, a to pozwala na użycie ekranu o proporcjach filmowych 2,39:1 (CiH) i/lub 2,06:1 (CiA). Można także zamontować dwa ekrany w jednej kasecie (istnieją takie rozwiązania na rynku) i wygodnie przełączać się między nimi. Na pilocie są dedykowane przyciski Memory1, Memory2 oraz Memory3 do wygodnego przełączania się między formatami obrazu. Warto podkreślić, że funkcjonalność taką uzyskujemy bez żadnych dodatkowych soczewek anamorficznych dzięki czemu nie jesteśmy narażeni na degradację obrazu, która jest nieodłączna skalowaniu (przy zastosowaniu dodatkowych soczewek).

Jasność i głośność

Przy maksymalnym przybliżeniu obrazu, jasność lampy (po kalibracji) wyniosła dokładnie 1325 lumenów w trybie high i 920 w trybie eco. Odsuwając się skrajnie (używając maksymalnego oddalenia obrazu funkcją zoom) tracimy ok. 36% jasności. Uwzględniając te dane sugeruję następujące przekątne ekranu, przy użyciu białej powierzchni projekcyjnej (gain 1.0) i chęci uzyskania wzorcowej jasności, wynoszącej 48cd/m2:

Jak zatem widzimy, JVC DLA-RS420 pozwala na zastosowanie bardzo dużych przekątnych ekranu, dochodzących do 179″! Wcześniej upierałem się, że błędem jest dobieranie znacznie mniejszych ekranów, bowiem w erze 4K warto zapewnić sobie naprawdę duży obraz. Spojrzenie zmienia się jednak, gdy weźmiemy pod uwagę, że na maksymalnie dużym ekranie nie otrzymamy aż tak dobrego efektu HDR, bowiem jasność będzie zbyt niska. Wyższa rozdzielczość w filmach ultra hd nie jest aż tak widoczną cechą. Znacznie istotniejsze są kolory, oraz szeroki zakres dynamiki. By należycie odtwarzać ten drugi, wypadałoby zejść około 40% z podanych przekątnych ekranu, przy założeniu pracy w trybie wysokiej lampy (co jest konieczne podczas odtwarzania HDR). Przy maksymalnym przybliżeniu soczewki (zoom 2,0x), sugerowałbym więc ekran nie większy niż 110″, jeśli ma być to biała, matowa tkanina. Jeśli użyjemy ekranu o wyższym gainie (np. 1.2), to będziemy mogli pozwolić sobie na dodatkowe 10 – 15″ ekranu. Nie musimy się oczywiście sztywno trzymać tych zaleceń. Są one po to by optymalnie odtworzyć efekt HDR.

Jakość optyki

O ile umieścimy projektor prostopadle do ekranu, to jego dalsza instalacja będzie czystą przyjemnością. Bez problemu wycelujemy obrazem w ekran przy użyciu funkcji lens shift i pilota. Po ustawieniu obrazu w naszej redakcji projektor pochwalić się mógł dobrą geometrią obrazu. Zarówno lewy jak i prawy, górny róg miał odchylenie od pionu na poziomie 1cm, czyli niecałe 0,5% szerokości ekranu. Nie jest to zatem istotnym problemem, bo zniekształcenie śmiało zamaskujemy na borderach ekranu. Poza tą drobnostką nie dało się wyszukać innych niedoskonałości w optyce. Zarówno ostrość (na brzegach, a także w centrum ekranu) była na wysokim poziomie, jak i konwergencja (zbieżność barw RGB) już po regulacji podstawowej, polegającej na przesuwaniu składowych góra-dół/lewo-prawo z wysoką precyzją 1/16 piksela. Poniższe zdjęcie po takiej podstawowej regulacji, bez podziału na strefy, również dostępnej w projektorze:

Ustawienia obrazu

Porównując do ubiegłego roku, menu ustawień obrazu wzbogaciło o tryb “HDR”, w który projektor automatycznie przechodzi po rozpoznaniu odpowiedniej treści wideo. Reszt pozostała bez zmian. Nabywcy nadal sugeruję skorzystać wstępnie z trybu “Cinema”, który ma za zadanie jak najlepiej oddać intencję autora materiału wideo. Ponadto proponuję wprowadzić następujące zmiany:

Picture Adjust -> Color Profile -> Clear Black -> Off

Wyłączy to system sztucznego podbijania kontrastu, oraz:

Picture Adjust -> MPC Level -> Smoothing -> 0

To tyle z podstawowych ustawień. Sprawdźmy jak projektor realizuje swą rolę.

Reprodukcja obrazu

Fabrycznie

Model RS420, tak jak jego ubiegłoroczny poprzednik, cechuje się niestety pokaźnymi przekłamaniami barw w fabrycznym trybie Cinema. Części z nich nie sposób nie zauważyć, np. spłycenia głębi obrazu przez zbyt niską gammę. Filmy są jakby na pierwszym planie, bez widocznej kontrastowości. Daje o sobie znać także odcień obrazu, z wyraźnym deficytem czerwieni. Odcienie (np. skóry) są nieco zbyt sprane, brakuje emocji na twarzach aktorów. Mimo to nie wszystkie odcienie barw są osłabione. W pewnym momencie kolory przybierają wyraźnej soczystości i manifestuje się trochę poszerzona paleta kolorów, szczególnie w rejonie czerwieni. Bardziej niż zwykle jest warto zająć się tutaj kalibracją.

Galeria przekłamań obrazu

Wybierz kadr z filmu:

Wybierz ustawienia obrazu w telewizorze:

• Tryb Fabryczny
• Najlepszy tryb fabryczny
• Profesjonalna kalibracja
• Referencja (studio)

Po kalibracji JVC RS420

Na szczęście, podobnie jak w RS400, charakterystykę barwną udaje się sprowadzić blisko norm studyjnych, które gwarantują, że obraz będzie oddawany w takiej tonacji w jakiej życzył sobie reżyser. Barwy nabrały dużo większej naturalności po kalibracji, skóra na twarzy przestała być sina i nabrała żywszej czerwieni. Poprawiła się też znacznie kontrastowość obrazu. Doszło dużo “trzeciego wymiaru” przez znacznie lepszą separację planów w filmie – taki właśnie efekt daje podwyższenie wartości gamma, w okolice studyjnej 2.35. Tak powinniśmy oglądać film w zaadaptowanym pomieszczeniu. Różnice widać jak na dłoni w galerii przekłamań.

Skalowanie SD, obróbka cyfrowa

Konsekwentnie jak w poprzedniej generacji RS-ów w menu JVC nie ma suwaka „Sharpness” („Ostrość”). Jednakże jak już pisałem w teście poprzednika ma to głęboki sens. W cyfrowych projektorach, czy płaskich wyświetlaczach nie można w rzeczywistości dodać ostrości, bo ta jest na stałym poziomie warunkowanym rodzajem przetwornika (wcześniej wspominałem, że LCoS cechuje się niskimi odstępami między pikselami, a co za tym idzie wysoką ostrością). Wszystkie te suwaki nie robią więc nic innego jak sztuczne obrysowywanie krawędzi dodatkowym konturem, co jedynie daje złudzenie, że obraz jest ostrzejszy. W JVC DLA-RS420 analogiczną funkcję zamknięto w menu „MPC Level” i nazwano „Enhance”. Bardzo dobre posunięcie. Choć suwak „Enhance” powinien być ustawiony na 5 by zapewnić jak największą neutralność obrazu (całkowity brak syntetycznego wyostrzania), to niewielkie jego podbicie będzie na pewno pożądane przez większość użytkowników (preferujących wyostrzony obraz). Ja osobiście oglądałbym przy ustawieniu 6.

Sama zakładka “MPC Level” przeszła kilka zmian w stosunku do ubiegłego roku. Po pierwsze suwak “Enhance” ma swoje neutralne położenie w pozycji 5, a nie 0, co pozwala regulować także w dół (by rozmyć obraz), nie jest to specjalnie użyteczne, ale jest. Druga zmiana to usunięcie suwaka “Dynamic Contrast”, który dodatkowo podbijał kontrast na krawędziach rozpoznanych obiektów, by dać wrażenie większej ostrości. Nie był on szczególnie przydatny i zalecałem jego zerowanie, zatem nie będę za nim tęsknił.

Kontrast i czerń

Projektory JVC od zarania dziejów owiane były legendą najlepszej czerni. Japoński producent był bowiem jednym z pierwszych, który zaimplementował, najlepsze pod tym względem, przetworniki obrazu w technologii LCoS i rozwija je pod swoim szyldem – D-ILA. Projektory te mają dużo większy potencjał niż modele wykorzystujące technologię 3LCD lub DLP. Technologia LCoS zapewniają obecnie najlepszą czerń, nie ważne, czy porównujemy do DLP z projektora Sim2 wartego 20 razy więcej niż testowany dziś projektor, czy do czegokolwiek innego. Przekonaliśmy się o tym już w ubiegłym roku. Sprawdźmy, czy w RS420 dokonały się jakiekolwiek zmiany w tej materii.

Scena (kontrast między białym kołem, a środkiem białego okręgu)	Opis sceny	Wynik pomiaru	Scena (kontrast między białym kołem, a środkiem białego okręgu)	Opis sceny	Wynik pomiaru
	On/off zdolność projektora do wyświetlania naprzemiennie czerni i bieli	17 800:1		On/off + dynamiczna przysłona zdolność projektora do wyświetlania naprzemiennie czerni i bieli wraz ze wspomaganiem dynamicznej przysłony, która przyciemna czarny obraz	200 000:1
	Kontrast ANSI obrazujący zdolność do wyświetlania czerni w bezpośrednim sąsiedztwie jasnych elementów	190:1		Kontrast APL 50% Czerń w po środku ekranu przy otoczeniu bielą o powierzchni 50% ekranu	190:1
	Kontrast APL 65% Czerń w po środku ekranu przy otoczeniu bielą o powierzchni 35% ekranu	290:1		Kontrast APL 80% Czerń w po środku ekranu przy otoczeniu bielą o powierzchni 20% ekranu	520:1
	Kontrast APL 90% Czerń w po środku ekranu przy otoczeniu bielą o powierzchni 10% ekranu	940:1

W ślad za poprzednikiem JVC RS420 jest projektorem dostarczającym fenomenalną czerń i to za pomocą samych możliwości przetwornika obrazu. Po włączeniu dynamicznej przysłony, obraz przypomina czasami wyświetlacz OLED! To chyba najlepsza pochwała jaką można przyznać projektorowi. Wyniki są bardzo podobne do ubiegłorocznego modelu RS400, co pozwala sądzić, że model RS520 i RS620 zapewni jeszcze lepszą czerń, lub inaczej mówiąc, tak doskonałą czerń w większej ilości scen filmowych (szczególnie tych mieszanych, gdzie występują na raz jasne i ciemne elementy).

Wydawać by się mogło, że przy tak dużym kontraście jakiekolwiek systemy poprawiające dalej czerń będą zbędne. To jednak mylne przekonanie. W całkowitej ciemności, która panuje w pomieszczeniu kinowym, nasze źrenice rozszerzają się i są w stanie wyłapać nawet najmniejsze ilości światła. Oznacza to, że nawet przy wysokim kontraście JVC RS420 będziemy w stanie zobaczyć, że czerń wciąż jest trochę jaśniejsza od ramy ekranu. Z tego też względu JVC zaimplementował dodatkowo system dynamicznej przysłony w swoich produktach. Znajduje się on w rozwinięciu menu „Picture Mode” (należy podświetlić „Picture Mode” i wcisnąć na pilocie OK). Tak jak na pobocznym obrazku, sugeruję, aby wyłączyć funkcję „Clear Black”, gdyż ta jest formą dynamicznego kontrastu (wpływającego negatywnie na odwzorowanie obrazu). Dynamiczna przysłona – „Lens Aperture” – ma zaś trzy tryby działania – Auto 1, Auto 2, oraz Manual. Tutaj szacunek dla producenta, który w bardzo przemyślany sposób połączył działanie manualne z automatycznym – możemy najpierw ustawić wartość ręcznie tak, by biel była odpowiednio jasna (przy pełnym otwarciu przysłony może być zbyt jaskrawa gdy nasz ekran jest nieduży), a następnie wybrać tryb automatyczny (1 lub 2) i przysłona będzie regulowała się jedynie w dół (bez przekraczania maksymalnego otwarcia określonego ręcznie). Zgodnie z instrukcją obsługi ustawienie Auto 1 kładzie nacisk na maksymalny kontrast, Auto 2 zaś na utrzymanie detali i gradację. Sugerowanym przeze mnie trybem automatycznego działania jest Auto 2, aczkolwiek w RS420 nie zauważyłem specjalnej różnicy przy Auto 1. Powyższa rada opiera się na doświadczeniach z poprzednimi modelami JVC. Jak bardzo może polepszyć czerń omawiany system? Aż dwunastokrotnie! 200 000:1 aż tyle wyniósł kontrast on/off po uruchomieniu systemu. To oznacza, że czerń, w niektórych momentach w filmie miała skrajnie niską wartość 0,00025 cd/m2! Wam pewnie te pomiary nie mówią tak dużo jak mi, więc zaufajcie mojej opinii: w pewnych chwilach projekcja była lepsza niż niemal taka jak na OLED! A wyższe modele z serii RS są jeszcze lepsze….

Jednolitość obrazu

Redakcyjna odległość projektora od ekranu, wynosząca około 3,8 metra, jest mniej więcej w połowie możliwości optyki projektora. To zapewnia równowagę między jasnością, a negatywnymi zjawiskami, takimi jak dysproporcje jasności, czy barwy. Jeśli oddalilibyśmy urządzenia bardziej, to jednorodność obrazu powinna teoretycznie ulec dalszej poprawie.

Technologia LCoS daje z reguły bardzo jednolity odcień i tak właśnie jest w RS420. Praktycznie nie wykazywał on niedoskonałości z tym związanych, co widać na powyższym zdjęciu. Jakieś drobne niuanse można dojrzeć dopiero na samych brzegach, ale to tylko i wyłącznie na planszy testowej. Generalnie projektor można uznać za bezbłędny pod względem jednorodności barwy. Spadki jasności podaję bardziej w ramach ciekawostki, bowiem są naturalną cechą obiektywu i zależą głównie od ustawienia zoom-u. Płynny spadek luminancji od środka do brzegu jest przeważnie niezauważalny nawet gdy dochodzi do 40%. Wygląda to inaczej w telewizorach, gdzie spadek może być gwałtowny. RS420 z całą pewnością mieści się w akceptowalnej dla oka normie, przy ustawieniu zoomu na połowę.

Obsługa Ultra HD / 4K

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o Ultra HD: “UHD? 4K? CZYM JEST TECHNOLOGIA, KTÓRA PODBIJA RYNEK”

Wsparcie dla Ultra HD było na bardzo dobrym poziomie już w ubiegłej generacji projektorów JVC. Choć wymagały one dużo uwagi ze strony instalatora / kalibratora, by dopracować tryby wyświetlania treści z szeroką paletą barw i HDR, to nie było żadnych trudności z doprowadzeniem odpowiedniego sygnału do projektora. Urządzenia posiadają dwa porty HDMI zaktualizowane do najnowszego standardu (2.0a) z 18Gbps przepustowością. Tegoroczna linia projektorów idzie o krok dalej z ułatwieniem obsługi sygnałów ultra hd. Pojawił się bowiem dedykowany tryb HDR, o którym pisałem we wstępie. Posiada on wstępnie skonfigurowane parametry (szeroka paleta barw rec. 2020 i krzywa eotf: st2084). RS420 automatycznie włącza ten tryb po wykryciu metadanych w sygnale wideo, np. z odtwarzacza ultra hd blu-ray. Po zakończeniu seansu powraca do ustawień odpowiednich dla zwykłej treści. Dosyć wygodne, aczkolwiek czasem przy włączaniu filmu potrafi kilka razy pod rząd zmieniać tryb obrazu i moc lampy. Taka jednak już cecha projektorów.

Jeśli chodzi o rozdzielczość projektora, to wspomnieć trzeba, że RS420 nie posiada natywnego przetwornika 4K. W rzeczywistości panele LCoS mają rozdzielczość 1920×1080 pikseli. Wykorzystują jednak technologię e-shift 4 generacji, by uzyskać większą rozdzielczość na ekranie. Działanie systemu opisałem już dosyć dobrze w teście poprzednika – DLA-RS400, więc odsyłam do jego testu. Zobaczmy jak, w przypadku naszego projektora, wygląda ta sama scena przy sygnale full hd, w porównaniu do ultra hd.

Tak jak poprzednio na murach, obok okien wyraźnie widać dwie linie, co jest w stanie wyświetlić projektor przyjmując sygnał 4K. Gdy obrazek podany jest w formie full hd, to linie zlewają się jedno. Widać zatem wzrost rozdzielczości. Atutem funkcji jest także znacznie zmniejszenie siatki pikseli, która na przetworniku użytym w projektorze jest widoczna. Porównajmy dokładnie rezultaty z modelem ubiegłorocznym (RS400).

Widać, że pomiędzy projektorami występują pewne różnice. Część z nich (zakolorowane krawędzie) powstała na skutek większych abberacji optycznych obiektywu RS400, których nie widać w RS420. Sądzę jednak, że to kwestia egzemplarza i czasu poświęconego na jego instalację. Rzuca się jednak w oczy także mniejszy kontrast na krawędziach przedmiotów w nowym modelu. Sądzę, że jest to spowodowane zmodyfikowanym systemem MPC, który teraz mniej ingeruje w dodawanie sztucznej ostrości. Z wideofilskiego punktu widzenia jest to dobre. Użytkownik zawsze może przecież dodać sobie ostrości na konturach podnosząc suwak “enhance”. Na koniec porównajmy na ile odbiega oryginalny obrazek testowy od tego co można uzyskać na projektorze, oraz na ile odbiega on od najtańszego, natywnego projektora 4K (Sony VW550), który i tak jest dwukrotnie droższy od JVC RS420.

Nietrudno zauważyć, że zarówno JVC RS420, jak i Sony VW550 brakuje trochę do idealnie ostrego oddania obrazka. Jeśli chodzi jednak o różnicę między nimi to… nie jest wcale ona taka oczywista! Po dłuższej zabawie w porównywanie na pewno każdy stwierdzi, że na natywnym projektorze 4K linie są nieco lepiej odseparowane od siebie, ale są też znacznie większe abberacje chromatyczne. Suma summarum, przy tej klasie optyki projektora eShift sprawuje się prawie tak samo dobrze jak natywny przetwornik. Przynajmniej na tę chwilę!

Jakość efektu HDR

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o HDR: „HDR, co to jest HDR, HDR10 kontra Dolby Vision”

Brak jasnych norm zmusił mnie do opracowania własnego standardu, a zarazem metody kalibracji projektorów, do oglądania treści HDR. Dzięki dyskusji, którą rozpocząłem w branży profesjonalnej (świat), metoda ta została zaaprobowana i wdrożona do jednego z programów kalibracyjnych, konkretnie do LightSpace CMS. Być może skorzystają z niej także inni. Jak dokładnie powinien działać HDR w projektorze wygłosiłem już podczas targów Audio Video Show 2016 na Stadionie Narodowym podczas seminariów z projektorami Sony oraz Epson. Temat kontynuuję w wątku: Jak działa HDR na projektorze JVC RS500 i innych z serii RS

W kolejnym akapicie przejdziemy do oceny tego, jak dobrze projektor radził sobie z oddaniem treści HDR względem opracowanego przeze mnie standardu. Oceniany będzie oczywiście tryb HDR do oglądania filmów z płyt ultra hd blu-ray. Po raz pierwszy nadmieniam to w teście, bo do tej pory było to oczywiste. Na horyzoncie jest jednak norma HLG, czyli inna (prostsza) odmiana technologii HDR, która będzie używana w transmisjach satelitarnych. Szerzej omówię ją w odpowiednim czasie. Teraz chciałbym zwrócić uwagę na to, że JVC RS420 posiada także tryb prekalibrowany właśnie pod HLG.

Odwzorowanie obrazu z szeroką paletą barw (Rec 2020/DCI)

JVC RS420, jako najtańszy reprezentant linii, nie posiada dodatkowego filtra („cinema filter”), który pozwala uzyskać bogatszą paletę barw. Pomimo tego, jest w stanie oddać całe 95% przestrzeni kolorów DCI, w której powstają obecnie filmy ultra hd. Uważam to za bardzo dobry rezultat.

Fabryczny tryb “HDR”

Pomiar fabrycznego trybu do oglądania HDR pokazuje wyraźnie, że dokonał się w JVC bardzo duży postęp w ustawieniach fabrycznych. Ubiegłoroczny RS400 w zasadzie nie nadawał się do oglądania filmów ultra hd bez bardzo skrupulatnej regulacji. Były one zdecydowanie za ciemne i nie miały detali w czerniach. W RS420 jest dużo lepiej, aczkolwiek wciąż nie idealnie. Obraz z grubsza nie jest zbyt ciemny, ponieważ projektor oddaje zakres do mniej więcej 80% sygnału, czyli do ok. 1 500cd/m² jasności. Treść jaśniejsza jest odcinana, dzięki czemu zostaje więcej “pola” do oddawania niższych stopni jasności. Niestety zakres średnich tonów, których jest najwięcej w filmach jest wciąż zbyt ciemny. Wyraźnie widać jak linia czarna przebiega poniżej wyidealizowanej – pomarańczowej. By lepiej zobrazować konsekwencje dodałem etykiety w punkcie 40%. To co powinno mieć 33cd/m² w filmie, ma zaledwie 22 (podzielić przez 3,5) cd/m² na ekranie projektora. Ta wyraźna różnica narzuca dużo sztucznego kontrastu na film (a mocne kontrasty pociągają za sobą także przesycone barwy) i znacząco pogarsza widoczność detali w czerniach. Ostatecznie tryb do HDR i tak wymaga kalibracji, aczkolwiek postęp względem RS400 jest bardzo duży.

Po kalibracji trybu do HDR

Finalnie, udało się “dopieścić” charakterystykę tonalną projektora i treść HDR stała się znacznie naturalniejsza. Ustąpił sztuczny kontrast, a także wyszły detale z czerni. W kwestii kalibracji nic się nie zmieniło w nowej linii projektorów. Po prostu praca przebiegła trochę szybciej, bowiem problemy wyjściowo są mniejsze. Poprawnie udało się zmapować zakres jasności 0 – 60%, czyli 0 – 240cd/m² (w filmie). Dalej w przedziela 240 – 1540cd/m² tworzy się “kolanko” by zmieścić więcej informacji o przejściach tonalnych, z nieco zaniżoną intensywnością świetlną. Taka projekcja wygląda bardzo korzystnie. Brak fałszywego kontrastu pozwolił też na lepsze oddanie nasyceń, w szerokiej palecie barw. Ta manifestowała się na filmach dokładnie tam gdzie była potrzebna. Na wybranych obiektach, a nie na wszystkim. Jedyne co można by zarzucić obrazowi ultra hd w kwestii kalibracji, to lekko ocieplony odcień w średnich tonach. Tego niuansu nie udało się już dopracować. Pomijając jednak takie szczegóły, przyznać trzeba, że JVC RS420 dostarcza obecnie świetne widowisko ultra hd z hdr. Jest to najlepsze co możemy obecnie uzyskać na projektorach o takiej mocy światła. Wiadomo, że nie są to takie efekty jak na najlepszych telewizorach, jednak na to na pewno nie pozwoli jeszcze w najbliższych latach technologia.

Elementem nie do przecenienia, podczas seansu ultra hd, jest także dobra czerń projektora. Praca w wysokim trybie lampy istotnie podnosi poziom czerni. Tutaj projektory LCD, czy DLP na pewno dużo stracą. w JVC czerń jest nadal niezła. Pewnie RS520 i RS620 będzie jeszcze lepszy pod tym względem i o ile przy zwykłym materiale full hd czerń jest już wystarczająco dobra w najbardziej przystępnym modelu, tak w wysokim trybie lampy każda dodatkowa wartość kontrastu jest bardzo ważna.

Odwzorowanie ruchu

Zacznijmy tradycyjnie od podstaw związanych z odwzorowaniem ruchu w projektorach. Technologia LCoS na której bazują przetworniki JVC D-ILA ma bardzo krótki czas reakcji, który de facto nie powoduje smużenia sam w sobie. Podobnie jednak jak projektory, czy telewizory LCD lub OLED bazuje on na zasadzie działania sample-and-hold, która sama z siebie wywołuje smużenie ruchomego obrazu. Genezę problemu S&H opisałem szczegółowo przy teście telewizora OLED, więc odsyłam do niego osoby, które jeszcze nie wiedzą o czym mowa Zapraszam do sekcji „Odwzorowanie Ruchu”.

JVC RS420 poprawnie przyjmuje i wyświetla trzy główne klatkaże (24p, 50p i 60p), w których rejestrowany jest obraz. Oznacza to, że klatki obrazu są wyświetlane z równymi odstępami czasu, a więc nie są wprowadzane jakiekolwiek zaburzenia płynności w postaci mikroprzycięć. Sposobem na poprawę ostrości ruchu (np. przy transmisjach sportowych), oraz płynności (w filmach) jest system nazwany tu po imieniu – Blur Reduction. W zakładce tej znajdziemy trzy funkcje związane z ruchem: Low Latency, Clear Motion Drive, oraz Motion Enhance. Omówię je, ale najpierw przyjrzymy się na zdjęciach jak wpływają na obraz w ruchu. Przejdźmy zatem do sekwencji testowej.

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o fotografiach ruchu:  “Śledząca Kamera – najlepsze kryterium odwzorowania ruchu”

Ustawienia	Informacje		Obraz postrzegany w ruchu
Low Latency: Off Clear Motion Drive: Off / Low / IVTC Motion Enhance: Off	Smużenie:  duże Maksymalna jasność:  155 cd/m2	Powielenie krawędzi:  umiarkowane Poprawa płynności filmów (24p):  brak
Low Latency: Off Clear Motion Drive: Off / Low / IVTC Motion Enhance: Low	Smużenie: duże Maksymalna jasność: 155 cd/m2	Powielenie krawędzi:  umiarkowane, duży ghosting za obiektem Poprawa płynności filmów (24p):  Średnia (optymalna) – przy ustawieniu Low, inaczej brak
Low Latency: Off Clear Motion Drive: Off / Low / IVTC Motion Enhance: High	Smużenie:  duże Maksymalna jasność:  155 cd/m2	Powielenie krawędzi:  umiarkowane, duży ghosting za obiektem Poprawa płynności filmów (24p):  Średnia (optymalna) – przy ustawieniu Low, inaczej brak
Low Latency: Off Clear Motion Drive: High Motion Enhance: Off	Smużenie:  małe Maksymalna jasność:  155 cd/m2	Powielenie krawędzi:  małe Poprawa płynności filmów (24p):  Duża (efekt teatru)
Low Latency: Off Clear Motion Drive: High Motion Enhance: Low	Smużenie:  umiarkowane Maksymalna jasność:  155 cd/m2	Powielenie krawędzi:  małe, duży ghosting Poprawa płynności filmów (24p):  Duża (efekt teatru)
Low Latency: Off Clear Motion Drive: High Motion Enhance: High	Smużenie:  umiarkowane Maksymalna jasność:  155 cd/m2	Powielenie krawędzi:  małe, bardzo duży ghosting Poprawa płynności filmów (24p):  Duża (efekt teatru)

Analizując powyższą tabelę widać wyraźnie, że np. funkcji Motion Enhance nie ma sensu używać, ponieważ dodaje ona duży, niekorzystny duch za poruszającym się obiektem. Odrzućmy zatem wariant 2,3,5 i 6, a skupmy się na 1 i 4. W nim operujemy wyłącznie funkcją Clear Motion Drive, która interpoluje klatki obrazu z 50Hz do 100Hz, a z 60Hz do 120Hz. Znakomicie poprawia to ostrość obrazu (np. w sporcie) i stawia projektor w dużo lepszym położeniu, niż chociażby głównego rywala od Sony. Tamten nie potrafi interpolować klatek, gdy źródło ma rozdzielczość 4K, a JVC RS420 sobie z tym radzi!

Drobnym szkopułem jest tylko to, że trzeba użyć trybu “high”, by interpolacja faktycznie nastąpiła. Wprowadza to efekt teatru do filmów, czyli mocno płynny ruch, który dla wielu jest kontrowersyjny. To mały minus dla projektora, bowiem RS400 potrafił poprawić ostrość transmisji sportowych w trybie “low”, który nie ingerował aż tak mocno w płynność filmów. Rozwiązaniem może być zapisanie osobnego trybu (np. User 1) do oglądania sportu, a osobnego (np. User 2) do oglądania filmów i odpowiednia konfiguracja systemu CMD w każdym z nich. Inaczej będziemy musieli przełączać ustawienia systemu w zależności od tego czy oglądać będziemy film czy sport, no chyba, że akceptujemy mocno upłynnione filmy.

Technologia 3D

Do projektora możemy dokupić wygodne i lekkie okulary 3D. Mogą to być dedykowane PK-AG3 jak również bliźniaczo wyglądające XPAND Lite RF lub Xpand Youniversal 3D (występują w różnych kolorach oraz rozmiarach (duże, średnie i małe). Przetestowałem każdy typ i najbardziej przypadły mi do gustu JVC PK-AG3 lub XPAND Lite RF ze względu na bardzo lekką konstrukcję. Warto dodać, że okulary JVC są również produkowane przez firmę Xpand, jednakże mają trochę inną polaryzację dedykowaną do projektorów JVC. Z drugiej strony uniwersalne okulary Xpand Lite są sporo tańsze. Niezależnie od modelu okulary działają w technologii aktywnej i są ładowane na USB. Transmiter radiowy należy dokupić i podłączyć do projektora (model PK-EM2).

Od lewej: Youniversal LX1 oraz XPAND Lite. W porównaniu do pierwszej generacji okularów 3D od JVC to istna przepaść pod względem komfortu oglądania.

Jeżeli chodzi o jakość obrazu to jest to wysoki poziom. Obraz jest dość jasny jak na projektor, szczególnie jeśli nie przesadzimy z rozmiarem ekranu, a przy dobrych filmach z ciekawymi efektami 3D może się podobać. Szczególnie, że crosstalk nie należy do uciążliwych i praktycznie go nie widać. Na pewno warto projektor skalibrować jeżeli chcemy często oglądać filmy w 3D. Kolory fabryczne w 3D dość znacznie odbiegają od tego co możemy zobaczyć w 2D. To standard w przypadku tej technologii.

Granie na konsoli i PC

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o dwóch sprawach: „INPUT LAG, CHROMA 4:4:4 – CZY SĄ ISTOTNE?”

Input lag

JVC DLA-RS420 wnosi ogromną zmianę dla graczy. Tryb „Low Latency”, o którym wspomniałem w akapicie dotyczącym odwzorowania ruchu. To właśnie w tej zakładce menu znajduje się ustawienie, które diametralnie zmniejsza opóźnienie sygnału. Pamiętacie model RS400? Cechował się on opóźnieniem aż 120ms! Było to stanowczo zbyt wiele, by ktokolwiek mógł używać go wraz z konsolą, chyba, że do naprawdę mało wymagających gier. Nowy model pozwala zmniejszyć tą wartość do zaledwie 21ms przy sygnale 3840x2160p60 (taki jest z najnowszych konsol). To wartość jak w rasowym sprzęcie dla raczy, która mieści się w przedziale placebo! Laga absolutnie nie da się odczuć. Na uwagę również zasługuje fakt, że urządzenie jest także w stanie reprodukować chromę w pełnej rozdzielczości (4:4:4 / RGB) a ograniczeniem jest jedynie przepustowość 18GBps (nie ma ograniczeń w złączu HDMI projektora jak u konkurencji).

Jeśli zdecydujemy się grać w rozdzielczości full hd, to opóźnienie nieznacznie wzrośnie, co jest zastanawiające, bo to przecież full hd jest natywną rozdzielczością projektora. Tak jednak jest i przecież z rzeczywistością nie będziemy się sprzeczać, niemniej wartość 37ms jest wciąż zbyt mała by ją odczuć. Wątpię, by komukolwiek robiła różnicę, chyba, że zawodowym graczom. Używanie systemu eShift nie ma wpływu na input lag.

Podsumowanie i ocena

JVC DLA-RS420, czyli następca kultowego modelu RS400, wprowadza tylko kilka zmian i udoskonaleń. Dla niektórych jednak, mogą okazać się one niezwykle istotne. Po raz pierwszy w historii jestem w stanie polecić projektor marki JVC graczom. Tryb niskiego laga tak zredukował opóźnienie sygnału na ekranie, że stało się ono nieodczuwalne. W zeszłym roku zaś zabierało przyjemność z rozgrywki. Lepiej dopracowany tryb HDR, w który projektor automatycznie wchodzi rozpoznając metadane z odtwarzacza jest oczywisty w projektorze z 2017 roku i został zaimplementowany. Nadal jednak tryb do HDR wymaga skrupulatnej kalibracji, by pokazać pazur. Pozostałe zalety można w zasadzie przepisać z modelu ubiegłorocznego – jest to jeden z najlepszych projektorów dla kinomaniaków i ustępuje jedynie modelom wyższym (RS520 i RS620). Dostarcza rewelacyjną czerń i ostrość obrazu (także w 4K, pomimo braku natywnego przetwornika). Umożliwia stosowanie dużych ekranów dzięki swej jasności i zapewnia bardzo wysoką kulturę pracy (w niskim trybie lampy). Linia RS od JVC jest moją ulubioną linią projektorów. Byłby to właśnie mój wybór, podczas projektowania własnej sali kinowej.

Plusy:

• Bardzo zadowalające oddanie materiału z HDR, po odpowiedniej kalibracji tego trybu
• Pokrycie szerokiej palety barw (aż 95% DCI), ważne dla filmów UHD
• Efekt rozdzielczości bliski natywnemu 4K – doskonała funkcja 4K e-shift4
• Wysoka jasność projektora zarówno przed jak i po kalibracji
• Bardzo niski input lag – rewelacyjny wybór dla graczy
• Głęboka czerń i kontrast (pomimo, że niższy niż w RS520/RS620 i tak niedościgniony dla konkurencji)
• Wzorcowe oddanie kolorów po kalibracji
• Spora elastyczność w instalacji projektora – w pełni zmotoryzowany zespół optyczny (zoom, lens shift, focus)
• Pamięć obiektywu umożliwiająca zastosowanie ekranu w formacie kinowym (2,39:1)
• Rozbudowane możliwości kalibracji
• Satysfakcjonująca ostrość ruchomego obrazu (upłynniacz działa także w trybie 4K!)
• Bardzo dobra jakość obrazu w 3D
• Złote wykończenie podkreślające high-endowy charakter

Minusy:

• Brak automatycznie zamykanej zasłony obiektywu (dostępna w modelach wyższych RS520 i RS620)
• Brak emitera 3D i okularów w zestawie

Cena: JVC DLA-RS420 około 20 690 zł

Sprzęt do testów dostarczyła firma JVCKENWOOD: http://www.jvc-pro.pl/projektory-do-kina-domowego.html

http://jvc-pro.pl/
http://jvc-pro.pl/gdzie-kupic.html
https://www.facebook.com/JVCProfessionalPolska/

Przeczytaj artykuł odnośnie ocen oraz wyróżnień na HDTVPolska.com:

Jak testujemy wyświetlacze na HDTVPolska.com? Czemu testy wyświetlaczy są najbardziej profesjonalne w Polsce i jedne z najlepszych na świecie?

Ekrany biorące udział w naszych testach są profesjonalnie skalibrowane i przygotowane przez http://skalibrujtv.pl/. To daje nam pewność, że wyciągnęliśmy z nich maksimum możliwości! Jak kalibrujemy? Przeczytaj “Czym jest PROFESJONALNA kalibracja telewizora / projektora / monitora?” oraz “Test kalibracji”.

(27887)