Panasonic EZ950 Test drugiego telewizora OLED 2017 z Ultra HD i HDR

Słowem wstępu

Nie tak dawno temu w naszej redakcji gościł Panasonic’a EZ1000, czyli najlepszy telewizor japońskiego producenta, przeznaczony na 2017 rok. Tamten model znaliśmy już od dłuższego czasu, ponieważ przed premierą mieliśmy okazję oglądać egzemplarz inżynieryjny, a także wypowiedzieć się, co naszym zdaniem można jeszcze poprawić! Użytkownicy, którzy przeczytali finalny test wiedzą, że pod kątem jakości obrazu, poprawić już wiele nie można, bo EZ1000 jest dopracowany do granic możliwości. Nie jest to jednak jedyny telewizor z matrycą organiczną w ofercie producenta! Okazuje się, że przygotowano także młodszego brata – bliźniaka, czyli EZ950. To właśnie ten telewizor weźmiemy dzisiaj pod lupę, by przekonać się jakie dokładnie różnice występują między tymi modelami. Różnica cenowa pomiędzy telewizorami nie jest duża, aczkolwiek zauważalna, bo wynosi nieco ponad 10%. Przy 65″ wersjach tych ekranów przekłada się to na około 3 tysiące złotych. Warto tutaj zaznaczyć, że EZ950 występuje w wersji 55″, czego nie można powiedzieć o flagowcu! Do testów otrzymaliśmy jednak największy – 65″ egzemplarz.

Wygląd

EZ950 wykonany jest w nieco bardziej klasycznym stylu, w porównaniu do EZ1000. Da się zauważyć, że budżet na wykonanie ekranu musiał zostać lekko ograniczony. Nie znajdziemy więc listwy głośnikowej, zaś od boku patrząc widzimy, że konstrukcja jest nieco grubsza.

Oczywiście zachowano koncepcję ultra-płaskiego panelu w jego górnej części. Ekran oczywiście nie jest zakrzywiony. Dla osób, które widzą OLED TV po raz pierwszy będzie to nadal kosmiczny widok!

Podstawa jest całkowicie klasyczna i typowa dla Panasonica – prostokąt. W EZ950 wykonany jest on z metalu, dzięki czemu zachowuje smukłość.

Złącza schowano w lewej części telewizora, pod klapką. Plecy zrobione są z klasycznego, czarnego tworzywa. Powrócono także do koncepcji dwóch pilotów. Główny wykonany jest aluminium, a przynajmniej tak mi zapadł w pamięć. Posiada podświetlenie przycisków. Układ klawiszy nie zmienił się, poza jednym szczegółem – w lewym dolnym roku dodano klawisz “my app”, do którego można przypisać dowolną aplikację. To bardzo dobre rozwiązanie, pozwalające zaoszczędzić użytkownikowi czasu, jeśli często korzysta z jakiejś usługi (np. Player).

Do zestawu dołączony jest także pilot z gładzikiem:

Testy syntetyczne

Matryca, zalecane ustawienia

Matryca

Panasonic EZ950 bazuje na tej samej matrycy co EZ1000, aczkolwiek ekran wykorzystuje inną powłokę, o czym później. Jest to najnowszy panel OLED WRGB od firmy LG Displays. Tak przynajmniej utrzymują eksperci z którymi mam kontakt. Empirycznie nie da się potwierdzić tej informacji, ponieważ dwie ostatnie matryce OLED wyglądają pod mikroskopem tak samo. Tutaj ważna uwaga – struktura różni się pomiędzy 55″ i 65″ ekranem, więc proszę nie doszukiwać się różnic z tego tytułu na zdjęciach 🙂

Żywotność

Osoby, które nadal martwią się o trwałość panelu organicznego powinny zapamiętać następujący komunikat: W sprawie trwałości matryc organicznych, producent matryc oświadczył, że panele z 2017/16 roku mogą przepracować aż 100 000 godzin. Po tym czasie jasność może spaść o 50%. Myślę, że ta informacja raz na zawsze pogrzebie mit o problemach z trwałością OLED’ów. Mit, który powtarzany jest jak mantra przez niektóre osoby. Deklarowana trwałość jest w rzeczywistości znacznie dłuższa niż większości paneli LCD. Spróbujmy przeliczyć sobie ten czas na lata pracy. W przeciętnym gospodarstwie domowym telewizor pracuje średnio 5-6 godzin dziennie (wiadomo, w weekendy dłużej, są jednak dni w które nie jest włączany wcale). Przy 6 godzinach dziennie mamy aż 16 500 dni, czyli prawie 45 lat pracy, zanim matryca się zużyje, co też nie znaczy, że umrze… Spadnie jedynie jej jasność o 50%.

Zalecane ustawienia

Układ menu telewizora nie zmienił się w najmniejszym stopniu w stosunku do zeszłego roku. Kontrola nad obrazem jest jednak tak rozbudowana i dopracowana w wyświetlaczach Panasonic’a, że nie ma już nad czym pracować. Przybyło tylko kilka trybów obrazu, jak widzimy na zdjęciu po prawo.

Mam tu na myśli chociażby ustawienie “Fotografia profesjonalna”,  w którym telewizor rzekomo interpretuje profile kolorystyczne (icc) zdjęć z nośników zewnętrznych. Taką przynajmniej informację otrzymałem od inżynierów prosto z Japonii. Osobiście funkcji nie sprawdzałem, ponieważ wydaje mi się mało istotna w telewizorze. Wróćmy zatem do ważniejszych spraw – odpowiednich ustawień do oglądania treści wideo. Sugerowanym wyborem jest oczywiście “THX-Cinema”, jeśli nie zamierzamy dokonywać żadnych regulacji. To właśnie ten tryb ustawiony jest w myśl poprawnej reprodukcji obrazu (tak jak widział reżyser). Jeśli chcemy regulować obraz po swojemu, to najlepiej użyć do tego trybu “Ustawienia własne”. W każdym z trybów warto upewnić się, że nie jest włączona funkcja overscan, obcinająca brzegi obrazu:

• Obraz -> Ustawienia na ekranie -> 16:9 Overscan -> Wyłączony

Warto też nadmienić, że telewizor posiada certyfikat ISF. Co to jest?

Warto także wyregulować płynność ruchu, co opiszę jednak w akapicie temu poświęconym.

Kalibracja, odwzorowanie barw (SD i Full HD)

Kwestia odwzorowania barw jest bez wątpienia jednym z ulubionych zagadnień japońskich inżynierów! Podczas wszystkich konferencji, oraz prywatnych spotkań, zwracają na nią uwagę i opowiadają o najnowszych rozwiązaniach, które udało się zaimplementować w telewizorach. Tryb THX-Cinema w telewizorze gwarantuje bliską zgodność z normami, do których kalibrowane są monitory w studiach filmowych. Choć zawsze może nieco różnić się, ze względu na tolerancje podczas produkcji, to zapewnia, że będą to kosmetyczne różnice (niemniej warte skalibrowania), a nie poważne odstępstwa zabierające przyjemność z oglądania. EZ950 w stanie fabrycznym był akurat nieco zielonkawy, a jego charakterystyka jasności spłycała nieznacznie najciemniejsze tony obrazu i zmniejszała wizualnie kontrast. Wystarczy jednak spojrzeć na galerię przekłamań, by uzmysłowić sobie, że nie są to duże problemy:

Galeria przekłamań obrazu

Koniecznie przeczytaj też artykuł: „JAK DZIAŁA PORTALOWA GALERIA PRZEKŁAMAŃ”

W najlepszym trybie fabrycznym THX-Cinema jest już nieźle względem wzorcowego monitora studyjnego. Dopiero po profesjonalnej kalibracji Panasonic EZ950 pokazuje jednak pazur! Testowane kadry w ogóle nie różnią się od swoich pierwowzorów!

Pomiary, których nieco oszczędzę czytelnikom w tym teście, tylko potwierdzają, że próbki barw umieszczone są na swoich miejscach z bardzo wysoką precyzją. Drugi OLED Panasonic’a (EZ950), wraz ze swoim starszym bratem (EZ1000) są bez wątpienia najbardziej dopracowanymi ekranami organicznymi, pod względem reprodukcji barw.

EZ950 nie posiada jednak otwartej funkcji 3D LUT. Oznacza to, że nie można zaprogramować maszynowo wewnętrznych tablic koloru tak jak w EZ1000. Użytkownikowi domowemu jest to całkowicie zbędna funkcja. Może mieć jednak znaczenie, jeśli nabywcą okazałoby się studio filmowe, pragnące użyć wyświetlacz jako ekran referencyjny lub podgląd kliencki.

Po zaaplikowaniu zalecanych ustawień (opisanych we wstępie), EZ950 może pochwalić się bardzo dobrą obróbką obrazu. Wyłączenie redukcji szumów, oraz innych zbędnych „dopalaczy” sprawiło, że obraz trafiał na ekran praktycznie w takiej formie, w jakiej został wypalony na płycie, tudzież nadany w telewizji. Bez jakichkolwiek zmian. Po ustawieniu suwaka ostrości na pozycję „0” nie miało też miejsca jakiekolwiek uwypuklanie krawędzi, aczkolwiek w trybie THX-Cinema nawet ustawienie domyślne (30) nie powoduje zbędnych przeostrzeń. Jeżeli jednak planujemy oglądać głównie materiały poddane mocnej kompresji, na przykład z telewizji, to możemy sobie pozwolić na nieznaczne podniesienie suwaka „ostrość”..

Generalnie nie ma różnic pomiędzy obróbką obrazu w telewizorze OLED, a innych ekranach Panasonic’a klasy premium. Procesy jakim jest poddany obraz SD dają tyle ile mogą by treść tego typu była akceptowalna dla widza. Pewne cechy (także te negatywne) mogą być jednak uwydatnione, przez wyższą ostrość matrycy OLED (względem LCD).

Przejścia tonalne są bardzo płynne jeśli mowa o jasnych partiach obrazu. Nie ma w tym zresztą nic dziwnego, ponieważ telewizor jest w stanie przyjąć i wyświetlić 10 bitowy kolor. Trochę gorzej sytuacja ma się w pobliżu czerni, bowiem telewizor OLED musi korzystać z algorytmów roztrząsających (ditheringu) by wygenerować ciemne odcienie barw. Wygląda to więc bardzo podobnie jak w plazmie – z bliższych odległości widać „mrowienie” w ciemniejszych rejonach. Z normalnej odległości oglądania (sprawdź nasz kalkulator odległości od TV) jest to niewidoczne. Poprzednio preferowałem sformułowanie “mało zauważalne”, jednak podczas testu EZ950 nie udało mi się dostrzec zjawiska ditheringu wcale (o ile nie wpatrywałem się z kilkudziesięciu centymetrów). Algorytmy generowania przejść wyewoluowały i choć są to niezwykle subtelne zjawiska, które i tak nie przeszkadzały raczej widzowi rok temu, to dobrze, że wciąż się poprawiają.

Równomierność ekranu

Matryca OLED, zastosowana w EZ950 kontynuuje trend rewelacyjnej równomierności wyświetlania, prześcigającej znacząco wszystkie telewizory LCD! Jak widzicie poniżej, biała plansza jest niemal idealnie jednorodna. Posiada minimum przebarwień, a spadki jasności na brzegach w zasadzie nie występują. Jednorodność zaliczyłbym na poczet mocnych argumentów “za telewizorem OLED”. Ileż to osób narzeka na portalu na plamy na telewizorach LCD, na przebarwienia, czy zabrudzenia matrycy? W ekranach OLED takie zjawiska nie występują wcale!

Dla lepszego zobrazowania sytuacji przypomnę jak prezentuje się ekran OLED najnowszej generacji, przy typowym (mam tu na myśli i tak klasę premium!) ekranie LCD. I spróbujcie powiedzieć mi, że nie ma to znaczenia…

OLED >3 generacji

LCD (>10 tys. zł)

Pomiar rozkładu jasności tylko potwierdza niemalże idealną jednolitość ekranu!

Bardzo dobrze jest też z jednorodnością obszarów ciemnych, co faktycznie było charakterystyczną ułomnością OLED’a. W zakresach jasności 0 – 5% pojawiały się winiety obrazu, lub inne problemy z jednorodnością. W prawdzie ulegało to systematycznej poprawie i w zasadzie od czasów modeli z 2015r problem można było dostrzec bardzo rzadko przy normalnym oglądaniu, jednak było kilka scen lub plansz testowych na których wychodził. Na EZ950 jest pod tym względem na tyle dobrze, że wątpię by ktoś mógł jeszcze odebrać to jako realną wadę telewizora. Mi udało się tylko zaobserwować na pełnoekranowych, jednolitych tłach:

Można by także wspomnieć o powidokach, których… nie stwierdziłem po kilku dniach zabawy z EZ950. Ponownie jednak, można je wywołać na siłę jeśli się chce. Po długich sesjach z planszami testowymi pozostał na jakiś czas niewielki prostokąt na środku ekranu, ale dało się go zaobserwować wyłącznie na jednolitym tle. W rzeczywistości nie stanowi to jednak problemu, bowiem Panasonic zaimplementował w tym roku funkcję czyszczącą ekran dla tych, którzy nie są wystarczająco cierpliwi by poczekać jakiś czas, aby matryca sama się wyrównała. Funkcja ta znakomicie usuwa powidoki, a także poprawia jednorodność w czerniach. Przypominam jednak, że wyświetlacze z 2017 okresowo przeprowadzają podobny proces w momencie wyłączania telewizora, zatem przy normalnym użytkowaniu ekranu nie będziemy musieli nigdy zaprzątać sobie głowy takimi sprawami. Dodatkowo, nawet gdy zdarzy się nam zapomnieć i zostawić jakiś agresywny, statyczny obraz na ekranie, to telewizor i tak po kilku minutach włączy subtelny wygaszacz ekranu, by nie narażać go na przykre konsekwencje.

Kontrast i OLED’owa czerń!

Pomimo iż telewizory OLED zadomowiły się już na dobre na rynku, to wciąż zasiadając w swoim całkowicie ciemnym pomieszczeniu testowym, odczuwam przyjemność oglądania mrocznych scen na wyświetlaczach tego typu. Niemożność odróżnienia filmu o proporcjach 2,39:1 od standardowego 16:9 jest czymś pięknym! A zrobić się nie da, bo nie widać gdzie się zaczyna, a gdzie kończy wyświetlacz. Obraz dosłownie wisi w powietrzu. Czerń jest tak dobra, że zapewnia aż jakby lepszą ostrość obrazu i niezwykłą plastykę. Wszystko to bez jakichkolwiek sztuczek, ponieważ każdy piksel obrazu jest niezależną diodą, która może być całkowicie wygaszona.

Pod tym fundamentalnym względem nie ma więc lepszego wyboru niż ekran OLED – niezależnie sterowany każdy piksel sprawia, że uzyskujemy perfekcję czerni. To tak jakbyśmy mogli nabyć auto napędzane perpetuum mobile. Możemy konfrontować różne ekrany LCD z Panasonic EZ950, ale żaden z nich nie wyjdzie zwycięsko w konfrontacji kontrastu. Może co najwyżej starać się dorównać! Czerń, ze względu na to, że nie emituje żadnej ilości światła, nie ma więc granatowego zafarbu, jak w telewizorach LCD, nie słabnie pod kątem i nie ma żadnych plam (typu clouding)!

Scena (kontrast między białym kołem, a środkiem białego okręgu)	Opis sceny	Wynik pomiaru
		natywne możliwości matrycy
	Duża powierzchnia czerni bez sąsiadujących detali, przy niskim kontraście łatwo dostrzec świecenie czerni	∞:1
	Czerń otoczona z każdej strony detalami, wymagająca scena, poradzą z nią sobie jedynie najlepsze systemy wygaszania	∞:1
	Pas w filmie sąsiadujący z obrazem o średniej jasności, przy niskim kontraście wyraźnie odcina się od ramki telewizora	∞:1
	Duża powierzchnia czerni bez sąsiadujących detali, przy niskim kontraście łatwo dostrzec świecenie czerni	∞:1

Jasność, praca w warunkach dziennych

Panasonic EZ950 nie różni się pod względem zachowania jasności od EZ1000. Oznacza to, że ma ani zwiększonej maksymalnej jasności, ani ilości scenariuszy (scen), w których byłaby ona utrzymywana. EZ950, swoje 330 nitów może utrzymać do wypełnienia bielą równego 30%. Jeśli będzie scena posiadająca więcej jaskrawych płaszczyzn, to matryca będzie przygasać zgodnie z poniższym wykresem. Trzema mieć jednak na uwadze, że średni parametr APL (average picture level) dla większości filmów wynosi 20-25%, zatem przez znaczną większość czasu i tak będziemy mieli do dyspozycji maksimum telewizora, które jest w miarę wysokie, ale są telewizory oferujące więcej.

Na pewno jednak do mocno nasłonecznionych pomieszczeń EZ950 nie będzie najkorzystniejszym wyborem, ale tylko i wyłącznie wtedy, gdy będziemy mieli pragnienie oglądać w takim pełnym słońcu. Raczej się tak nie robi, a przynajmniej nie przywiązuje się wtedy takiej wagi do obrazu. Na początku tekstu wspomniałem, że EZ950 posiada inną powłokę matrycy. Wiąże się to z fioletowym zafarbem odbijających się w ekranie przedmiotów. Była to cecha doskonale znana nabywcom poprzedniej generacji telewizorów OLED:

Oczywiście jest to kolejna subtelność, która nie musi, jednak może przeszkadzać. Na matrycy EZ1000 powyższe odbicie byłoby równie widoczne, jednak bezbarwne (tzn. nie zakolorowane na purpurowo).

Obsługa Ultra HD / 4K

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o Ultra HD: “UHD? 4K? CZYM JEST TECHNOLOGIA, KTÓRA PODBIJA RYNEK”

Panasonic EZ950 chwali się certyfikatem Ultra HD Premium, zapewniającym wysoką jasność matrycy (przynajmniej 540 nitów), przy utrzymaniu idealnej czerni. Kompatybilność, jako, że jesteśmy już w 2017 roku, jest także wzorcowa. Treść UHD odtworzymy po HDMI, z wbudowanych tunerów, streamingu, nośników USB, a także YouTube! Wspierane są także dwie najważniejsze normy HDR – HDR10 (filmy) i HLG (audycje telewizyjne). Panasonic nie wspiera poszerzonych formatów, jak np. Dolby Vision, jednak trzeba mieć na uwadze, że każde wydanie Dolby Vision posiada “w sobie” strumień kompatybilny z HDR10, a różnica jest wyłącznie w metadanych. Inżynierowie Panasonic’a po prostu preferują podążać za własną koncepcją obrazu, zamiast korzystać z odgórnie narzuconych standardów Dolby. Czy słusznie? Przekonamy się za jakiś czas.

Telewizor jest odpowiednio skonfigurowany do odtwarzania treści UHD bezpośrednio po wyjęciu z pudełka. Nie trzeba dokonywać ręcznych zmian w menu. Jeśli mielibyśmy jednak problem z dźwiękiem ze źródeł HD, to należy znaleźć ustawienie kompatybilności HDMI i ustawić je na drugi wariant.

Jakość efektu HDR

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o HDR: „HDR, co to jest HDR, HDR10 kontra Dolby Vision”

W celu pomiarów jasności HDR, użyjemy własnej sekwencji testowej, która jest znacznie bardziej wnikliwa niż np. testy UHD Alliance a co najważniejsze życiowa a nie czysto akademicka. Więcej w temacie: Jakość efektu HDR, jak ją ocenić? Wprowadzamy własny system testowy!

Scena	Opis sceny	Jasność HDR
	Najjaśniejsza ze scen, blaski słońca przekraczają jasność 2 000cd/m2	380 cd/m2
	Scena o niskiej jasności, gdzie tylko księżyc i jego odbicie ma ponadnormatywną jasność	800 cd/m2
	Bardzo ciemna scena, najłatwiejsza do odtworzenia. Jedynymi jasnymi elementami są płomienie	765 cd/m2
	Zbilansowana scena o średniej jasności nieznacznie wchodzącej w zakres HDR	655 cd/m2
	Plansza “L20”. Na takiej robione są testy konsorcjum UHD Alliance	780 cd/m2

Panasonic z gracją poradził sobie z dostarczeniem wysokich efektów w trybie HDR. Moc rzędu 600 – 800 nitów daje dobitnie odczuć nową jakość doznań, płynących z odtwarzania wideo. Przypomnę, że ekrany OLED ze względu na idealną czerń powinny być klasyfikowane do grupy wyższej o jeden stopień w powyższej tabelce, czyli “efekt HDR w pełnej krasie, wywołujący efekt WOW”. Każdy się chyba z tym zgodzi. Jedyną trudniejszą sceną testową była dla telewizora pierwsza klatka filmu. Prawdopodobnie ma to związek z niemożnością utrzymania bardzo wysokiej jasności w otoczeniu dużej ilości jasnych płaszczyzn. Pierwszy kadr wymaga sumarycznie najwięcej światła od telewizora.

Odwzorowanie obrazu z szeroką paletą barw (Rec 2020/DCI)

Matryce OLED ostatniej generacji chwalą się bardzo bogatym pokryciem szerokiej palety kolorów, która jest obecna w filmach Ultra HD. Potrafią odtworzyć 99-100% kolorów wykorzystywanych w studiach filmowych. Pod tym względem niczego im więc już nie brakuje. Do zbadania pozostaje kwestia na ile dobrze oddają mieszanki tych barw. Po podaniu sygnału HDR mamy do dyspozycji takie same tryb obrazu, jednak wykorzystują one inny bank pamięci, tj. możemy dokonać nastaw i będą one automatycznie załączać się po wykryciu sygnału UHD. Podczas odtwarzania obrazu HDR sugeruję używać trybu Profesjonalny-1 lub -2 zamiast THX! Oferuje on znacznie bliższe wzorcowemu mapowanie poziomów jasności.

Panasonic EZ950, podobnie jak EZ1000  najlepiej radzi sobie z wiernym oddaniem barw trybie Ultra HD na dzień dzisiejszy! Nadmienić muszę, że jest to dużo większe wyzwanie w porównaniu z oddawaniem kolorów w HD. W tamtym świecie większość telewizorów po kalibracji wygląda po prostu tak samo, jeśli o barwy chodzi. Przy zetknięciu z obrazem o szerokiej palecie barw wszystko się jednak zmienia i wychodzą duże różnice.

	wynik		wynik
Średnia deltaE barw ze standardowych	1,6	maksymalna	2,8
Średnia deltaE barw ze wzornika	0,9	maksymalna	2,8
Średnia deltaE palety szarości	0,8	maksymalna	2,1

Panasonic zapewnił równie profesjonalne i rozbudowane funkcje kalibracyjne trybu Ultra HD, co Full HD. Dzięki temu udało się poprawić charakterystykę tonalną i obraz zrobił się jaśniejszy. Niestety spowodowało to małe wybrzuszenie w okolicach 5% i 25-30% skali sygnału. Przekładając to na polski język – zmniejszyło kontrastowość podbijając jasność w cieniach. Upłynie jeszcze trochę czasu zanim będzie można nazwać obraz Ultra HD referencyjnym. W chwili obecnej do referencji najbliżej jest jednak właśnie OLED’om Panasonic’a. Czy to EZ950, czy EZ1000. Różnice, np. vs LG są jednak małe.

Mapowanie odcieni jasności dla różnych filmów

Panasonic EZ950 może uzyskać maksymalnie 780 nitów jasności, jak wykazały pomiary. Filmy jak wiemy, powstają obecnie na dwóch typach monitorów. Jest to albo Sony X300 (również OLED, tak swoją drogą), który ma jasność 1 000 nitów, albo na ekranie Dolby Pulsar o mocy 4 000 nitów. W rezultacie posiadają one w sobie zakodowane efekty i przejścia tonalne, o maksymalnym natężeniu równym często maksymalnym możliwościom monitora studyjnego. Telewizor podczas odtwarzania otrzymuje informację jaka była jasność monitora studyjnego. Jest to jedna składowa metadanych HDR. Z reguły ekrany wykorzystują ją, by dopasować swą charakterystykę tonalną, tj. przyciemnić część obrazu i zrobić miejsce na najjaskrawsze detale, których nie da się oddać na swoich docelowych poziomach jasności (bo wykraczają ponad możliwości matryc). Panasonic wykorzystuje jednak inne metadane. Zagłębmy się więc w technikalia inżynierskie i zobaczmy jakie informacje, związane z HDR dostaje wyświetlacz:

Pierwsza informacja – Max Display Luminance, to jak już wspomniałem jasność monitora studyjnego. Min Display Luminance, to jego poziom czerni (0,005 cd/m^₂) dla Dolby Pulsar. MaxFALL to średnia jasność scen w filmie (średni APL). Jest jeszcze jedna zmienna – MaxCLL, czyli wartość najjaśniejszego piksela w całym filmie. Jak się okazuje to właśnie ją pod uwagę bierze Panasonic EZ950 dobierając sposób mapowania jasności! Najjaśniejszy piksel nie musi bowiem być przecież tak jasny jak był monitor studyjny. Film, który powstawał na monitorze Dolby Pulsar nie musi mieć efektów kodowanych aż do wartości 4 000 nitów. Przykładem takiego tytułu jest np. omawiany Bily Lynn. Powstawał on na monitorze Dolby, jednak wartość najjaśniejszego piksela to 2 086 cd/m²! Panasonic otrzyma tę informację i zoptymalizuje algorytm oddawania detali w bielach dokładnie pod tą wartość, nie zaś pod 4 000 nitów jak zrobiłby to konkurencyjny telewizor. To najmądrzejsze rozwiązanie jakie da się zrobić w czasach statycznych metadanych HDR! Poniżej przykład jak telewizor fenomenalnie “układa się” pod różne dane:

Jak widać na powyższych wykresach, do swoich maksymalnych, fizycznie uzyskiwanych możliwości (ok 800 nitów), Panasonic podąża dokładnie za normą i nie “oszukuje” z efektem HDR nawet w najmniejszym stopniu (oddaje film takim jaki jest). Gdy zażądamy jednak na przykład 4 000 nitów, to subtelnie przyciemni najjaśniejsze efekty, by zrobić miejsce dla przejść tonalnych i tak dla dowolnej wartości. Powyższy opis jest tożsamy z tym zamieszczonym w EZ1000, ponieważ wsparcie dla Ultra HD wygląda w tych telewizorach identycznie. Poruszyłem tam jednak kwestię problematycznie otagowanych filmów, określających maksymalną jasność poniżej 500 nitów, lub powyżej 4000. Na czas testu EZ950 zaopatrzyłem się w jedną z takich pozycji – GodFellas (Ultra HD).

Film ten posiada metadane, mówiące, że najjaśniejszy piksel w filmie ma jasność zaledwie 247 nitów. Spodziewałem się więc, że EZ950 w zetknięciu z tym filmem obetnie wszystkie detale powyżej tej wartości i na filmie pojawią się białe plamy. Nic bardziej mylnego! Charakterystyka jasności wyglądała poprawnie. Efektu HDR nie było jednak widać prawie wcale. Dokonałem kolejne wnikliwe testy, z których wyciągnąłem następnie dwa wnioski:

• Kolejny remaster filmu GodFellas jest już przerostem formy nad treścią. Nie udało się wyciągnąć dodatkowych detali w świetle, więc najjaśniejsze piksele faktycznie mają zaledwie 200-kilka nitów, co nie robi wrażenia.
• Po podaniu nieracjonalnych metadanych, Panasonic przyjmuje bezpieczny wariant wartości MaxCLL – 3000 nitów. Nieracjonalnymi wartościami dla inżynierów Panasonic’a są wartości poniżej 401 nitów i powyżej 5000 nitów.

Widać zatem, że producent poradził sobie bardzo zgrabnie. Zdecydowanie to podejście i ten algorytm mapowania jasności podoba mi się najbardziej.

Odwzorowanie ruchu

Matryca Panasonic EZ950 ma 120Hz odświeżanie. Oczywiście wykorzystanie tych możliwości matrycy możliwe jest tylko i wyłącznie dzięki systemowi poprawy płynności i ostrości ruchu, bowiem materiały, które podajemy nie mają przecież 120fps. Przeważnie są to filmy (24fps), lub materiały wideo (50/60fps). W przypadku Panasonic’a system ten nazywa się Inteligent Frame Creation i jest on bardzo rozbudowany. Menu konfiguracji jest zakładką, która wygląda tak:

Redukcja smużenia to nic innego jak obróbka materiałów wideo (50/60fps), a Płynność filmu to stopień poprawy płynności materiałów (24/25fps). Za pomocą tego pierwszego zmniejszymy smużenie, na przykład przy transmisjach sportowych. To drugie zmniejszy skokowość ruchu. Zalecanym przeze mnie ustawieniem jest w tym przypadku 10/5. Zobaczmy teraz jak telewizor przechodzi sekwencję testową:

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o fotografiach ruchu:  “Śledząca Kamera – najlepsze kryterium odwzorowania ruchu”

Ustawienia Motionflow	Informacje		Obraz postrzegany w ruchu
Wyłączony	Smużenie:  bardzo duże Maksymalna jasność:  330 cd/m2	Powielenie krawędzi:  brak (krawędzie rozmyte) Poprawa płynności filmów (24p):  brak
Odświeżanie Clear Motion: Włączone	Smużenie:  umiarkowane Maksymalna jasność:  162 cd/m2	Powielenie krawędzi:  brak Poprawa płynności filmów (24p):  brak
Użytkownik De-judder: dowolnie De-blur: 10	Smużenie: umiarkowane Maksymalna jasność:  330 cd/m2	Powielenie krawędzi: brak Poprawa płynności filmów (24p): dowolnie regulowana pod własny gust

Jak widzimy na powyższych zdjęciach, EZ950 bez użycia upłynniacza lekko smuży. W zasadzie podobnie do każdego telewizora bez użycia wspomagającej funkcji, ale jednak nieco mniej niż telewizory LCD. Po użyciu funkcji IFC sytuacja wygląda znacznie lepiej i obraz nawet przy szybkich ruchach jest ostry. Może nie tak idealnie ostry jak w najlepszych telewizorach LCD, ale na tyle, by oglądać wszystkie mecze z przyjemnością i nie tracić najważniejszego sprzed oczu. Regulacja płynności w filmach działa także perfekcyjnie – każdy znajdzie tu dla siebie złoty środek. Trzeba jednak wspomnieć, że artefaktów może być nieco więcej niż w telewizorach koreańskich producentów. Panasonic dodał też funkcję, która mogłaby w pierwszej chwili wydawać się dziwna, bo pochodzi z telewizorów LCD, mianowicie:

Uruchomienie Clear Motion powoduje wstawianie co drugiej czarnej klatki. Odbija się to bardzo pozytywnie na ostrości ruchu, ponieważ eliminuje przestój obiektów w swoim miejscu (efekt Sample&Hold). Problem w tym, że co druga klatka oznacza, że telewizor… migocze z częstotliwością 50/60Hz! Nie muszę chyba pisać, że jest to bardzo niekomfortowe dla oczu. Co więcej nie daje więcej korzyści niż klasyczna interpolacja klatek, bo i ona zmniejsza przestój o dokładnie tyle samo. Funkcja wstawiania czarnych klatek otwiera jednak wyobraźnie… Gdyby mogła działać przy 240Hz matrycy OLED, to płynność i ostrość ruchu zmiotła by z powierzchni ziemi wszystkie ekrany LCD! Może kiedyś…

Dodatkowy atut – ruch w grach

Zarówno w grach, jak i przy treści HDR telewizory LCD nie mogą korzystać ze swoich technik wspomagania ruchu. Mowa tu o interpolacji klatek (w pierwszym przypadku) i strobującym podświetleniu (w drugim przypadku). W grach oczywistym jest, że liczy się input lag i nie będziemy używać upłynniacza. W HDR nie możemy zaś pozwolić sobie na spadek jasności i podświetlenie musi być ustawione na maksimum. W takich scenariuszach zaczyna się ponownie liczyć czas reakcji matrycy, który… jest bezkonkurencyjny w telewizorach OLED, takich jak np. Panasonic EZ950! Różnica nie jest miażdżąca, ale istotna:

Wysokiej klasy telewizor LCD – gry	Panasonic EZ950 – gry

Kąty widzenia

Choć kiedyś mówiło się, że kąty widzenia w oledach nie wpływają całkowicie na wygląd obrazu, to okazało się, że jest to jedynie półprawda. W praktyce, ekran wraz ze swoimi polaryzatorami, jest trochę wrażliwy na zejście z osi obrazu. Są to jednak nieporównywalnie mniejsze straty niż w przypadku telewizorów LCD. Zmienia się jedynie odcień obrazu i też nie dużo. Kwestia ta uległa poprawie w drugiej (zeszłorocznej) generacji matryc Ultra HD, kiedy to zmieniono strukturę subpikseli i widmo światła. Poza odcieniem jednak, wszystkie walory pozostają zachowane. Zarówno kontrast, jak i widoczność detali w czerniach pozostaje na tym samym poziomie. Patrząc więc na temat jakości obrazu z różnych kątów widzenia, plasuje to telewizor Panasonic EZ1000 na nieporównywalnie wyższym poziomie, niż dowolny ekran LCD!

Granie na konsoli i PC

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o dwóch sprawach: „INPUT LAG, CHROMA 4:4:4 – CZY SĄ ISTOTNE?”

Aby dojść do funkcji włączającej “try Gra”, zmniejszający opóźnienie wejścia, trzeba niestety przekopać się przez gąszcz menu. Najpierw Obraz, potem Ustawienia Opcji i dopiero Tryb Gra -> Włączony.

Nie znam też sposobu ustawienia EZ950 tak by automatycznie wykrywał konsole, prawdopodobnie takiej funkcji nie ma. Możemy jednak zostawić włączony tryb Gra na wejściu dedykowanym do konsoli. Problem powstaje, gdy jest ona podłączona przez amplituner wraz z innymi urządzeniami wideo.

Panasonic stał się wreszcie idealnie przystosowany dla graczy! Wartość laga wynosząca 25/26ms to placebo, nawet dla zawodników gier fps. Lag jest tak samo niski przy wszystkich konfiguracjach sygnału. Wzrasta tylko i wyłącznie, gdy chcemy uzyskać reprodukcję chromy 4:4:4 i potrzebujemy wejść w tryb Pure Direct 4K, jednak jego wartość jest nadal nikła.

Nasz redakcyjny sprzęt wyposażony jest w dwie karty GeForce GTX 980 Ti SLI powered by NVIDIA. Drugi komputer to ASUS GeForce GTX 980. Komponenty od firm Nvidia, ASUS, Intel, HyperX. Gry dostarcza nam m.in Eletronics Arts Polska, Wydawnictwo Techland, Cenega oraz PlayStation Polska i Microsoft Polska.

System i Smart TV

W tym roku Panasonic porzucił całkowicie nazwę Firefox OS i bardzo dobrze. Projekt ten upadł jakiś czas temu, co spowodowało zamieszanie na rynku wyświetlaczy. Konsumenci byli przekonani, że spowoduje to problem z aktualizacjami systemu. Nic bardziej mylnego. “Firefox” był jedynie nakładką graficzną na autorski system Panasonic’a. Styl nakładki został zachowany w nowych telewizorach. Dlatego spokojnie mogę przywołać film Piotrka o systemie ubiegłorocznym:

W bieżących telewizorach dokonano niewielkich zmian. W menu “Home”, możemy tworzyć foldery agregujące zdjęcia, aplikacje i inne skróty. Istnieje też możliwość związania wybranej aplikacji z dedykowanym klawiszem na pilocie. Jest to wystarczająco wygodne, choć trzeba przyznać, że cały interfejs wygląda dosyć lakonicznie i sprawia wrażenie odrębnej części telewizora. W konkurencyjnych markach jest on bardziej dopracowany wizualnie i daje wrażenie jakby aplikacje cały czas były dostępne w tle. Tu zaś jest to odczucie, że się “w nie wchodzi”. Nie wiem, czy umiem dokładnie wytłumaczyć co mam na myśli, jednak wystarczy zobaczyć jak wygląda menu “home” w telewizorach koreańskich, by zrozumieć.

Zmianie nie uległ interfejs obsługi tunerów wbudowanych. Oznacza to, że podczas oglądania transmisji np. satelitarnej i wciśnięciu przycisku “info” wita nas ten sam pasek informacyjny. Menu to wygląda jeszcze w miarę estetycznie. Trochę gorzej jest, gdy chcemy się dostać do EPG. Powoduje to chwilową utratę wizji i fonii, a sam interfejs pozostał w swojej leciwej formie:

Nieco poprawił się za to interfejs odtwarzacza plików. Teraz możemy łatwiej dostać się do widoku folderów, czy też wydzielonych nagrań z TV.

Nie można zapomnieć, że TV posiada też fenomenalną funkcję TV Anywhere, która pozwala na streaming z tunerów wbudowanych w telewizor, prosto na ekran naszego smartfona. Bez względu na to gdzie się znajdujemy i nawet gdy telewizor jest w trybie Standby.

Jakość dźwięku

Czterdziestowatowe głośniki wbudowane w telewizor, w konfiguracji 2.2, nie zapewniają oczywiście takiej jakości dźwięku jak w telewizorach z wbudowanym soundbarem (np. EZ1o00). Nie można jednak powiedzieć, że audio EZ950 brzmi tanio. To niezły system w klasie zintegrowanych głośników telewizora, tylko trochę bardziej wykastrowany z niskich tonów. Osobom myślącym o porządnym nagłośnieniu sugerowałbym inwestycję nawet nie w soundbar, bo różnica nie będzie jak dzień do nocy, ale w porządny zestaw 5.1.

Podsumowanie i ocena

Bardziej przystępny dla kieszeni OLED Panasonic’a okazał się równie dobrym produktem co EZ1000, z nielicznymi ubytkami i tym samym uzyskał najwyższą ocenę w naszej skali – Referencja. EZ950 pozbawiony został jedynie z funkcji, które mają małe znaczenie dla większości odbiorców. Brak neutralnej powłoki ekranu jest nieistotny podczas gdy oglądamy w zaciemnionym pomieszczeniu. Niedostępna funkcja 3D LUT nie ma znaczenia dla domowego odbiorcy a np. dla studia filmowego. Brak wbudowanego soundbara może umniejszać atrakcyjności zakupu, ale pamiętajmy, że efekty z prawdziwego zdarzenia uzyskamy i tak dopiero na zewnętrznym systemie audio. Zakupując EZ950 możemy liczyć na najważniejsze – matrycę OLED najnowszej generacji, z której udało się wycisnąć ostatnie soki! Aż 780 nitów jasności sprawia, że seanse w Ultra HD z HDR są niezwykle przemawiające. Szczególnie w otoczeniu idealnej OLED’owej czerni, dzięki której nie widać w ciemnym pomieszczeniu gdzie się telewizor zaczyna, a gdzie kończy. Nieodczuwalny input lag to kolejna sprawa, która została mocno dopracowana.

Mocną stroną telewizora, w stosunku do konkurencji jest odwzorowanie barw. Po kalibracji jest ono referencyjne w dosłownym tego słowa znaczeniu, a tryby THX zapewniają także dobrą sprawność od razu po wyjęciu z kartonu. Chwali się też algorytm mapowania jasności w HDR, który jest sprytniejszy od telewizorów innych marek. Na minus można by zaliczyć jednak jasność SDR matrycy. Raz, że nie wysoka. Dwa, że szybko spada w miarę wypełniania ekranu bielą. Te różnice są jednak na poziomie niuansów i naprawdę niełatwo się ich dopatrzyć, gdy nie mamy z boku porównania. Szukacie telewizora najwyższych lotów do kina domowego? Już nie musicie. Jest nim bez wątpienia EZ950.

PLUSY

• Perfekcyjna czerń i kontrast nieosiągalna dla telewizorów LCD oraz Plazm
• Najwierniejsze oddanie barw HD i Ultra HD (!) pośród wszystkich ekranów OLED 2017 (stan na sierpień 2017)
• Doskonałe kąty widzenia, nie do porównania z technologią LCD
• Rewelacyjna żywotność panelu OLED (100 000 godzin)
• Bogate pokrycie szerokiej palety barw (99% DCI)
• Nowoczesny wygląd i doskonałe wykonanie
• Świetnej jakości tryby fabryczne obrazu i bogate możliwości kalibracji
• Matryca 120Hz z doskonałym upłynniaczem (TruMotion)
• Certyfikat Ultra HD Premium
• System operacyjny z najpopularniejszymi aplikacjami wideo
• Pełna obsługa HEVC 4K – pliki, telewizja naziemna i satelitarna
• Niewielki input lag dla graczy zarówno w 4K HDR jak i Full HD
• Obsługa YouTube z HDR

MINUSY

• Nieco niższa jasność w SDR niż u konkurencji
• Brak powłoki Absolute Black Filter

Cena referencyjna: Panasonic 55EZ950: 13 499 zł / Panasonic 65EZ950 20 999zł

Sprzęt do testów dostarczyła firma Panasonic

Przeczytaj artykuł odnośnie ocen oraz wyróżnień na HDTVPolska.com:

Jak testujemy wyświetlacze na HDTVPolska.com? Czemu testy wyświetlaczy są najbardziej profesjonalne w Polsce i jedne z najlepszych na świecie?

Ekrany biorące udział w naszych testach są profesjonalnie skalibrowane i przygotowane przez http://skalibrujtv.pl/. To daje nam pewność, że wyciągnęliśmy z nich maksimum możliwości! Jak kalibrujemy? Przeczytaj “Czym jest PROFESJONALNA kalibracja telewizora / projektora / monitora?” oraz “Test kalibracji”.

(24492)