IPS czy VA ? Czym się różnią? Dwa typy matryc LCD, jak wybrać odpowiednią dla siebie?
Wstęp
Telewizory LCD zdominowały rynek. Po śmierci plazm tego typu ekrany są w zasadzie jedynym co możemy kupić, oprócz OLEDów rzecz jasna, których niestety na razie jak na lekarstwo i o których wiemy, że są bezkonkurencyjne 
Choć producentów telewizorów LCD nie brakuje, to mało osób jest świadomych, że typy matryc są właściwie tylko dwa. Wybór odpowiedniej dla siebie gwarantuje aż 50% sukcesu w zadowoleniu z produktu!
Tekstem tym chciałbym zapoczątkować nowy cykl artykułów, dla mniej zorientowanych osób poszukujących telewizora. Chciałbym też rozwiać kilka mitów
O czym mowa? Mowa tu o matrycach VA, oraz IPS. To dwie rodziny matryc, które znajdują się obecnie we wszystkich telewizorach, nie licząc może najtańszych i najmniejszych wyświetlaczy (<1000zł), w których możemy odnaleźć, najgorszą z najgorszych, matrycę TN. Na omawianie tej szkoda jednak tracić czas.
Matryca VA lub IPS może być wyprodukowana przez jedną z wielu film, jak na przykład: AU Optronics, ChiMei/Innolux, Samsung, LG, Panasonic, Sharp. W prawdzie sama marka matrycy nie mówi jednoznacznie o jej typie, ale w obecnej chwili wygląda na to, że:
- Matryce VA produkuje: AU Optronics, ChiMeil/Innolux, Samsung, Sharp
- Matryce IPS produkuje: LG, Panasonic
Jak rozpoznać jaka matryca znajduje się w telewizorze? To zadanie nie jest wcale takie proste. Producenci pomijają bowiem tą podstawową informację, która w większości świadczy o tym jakie zalety i wady ma dany telewizor. Matrycę możemy rozpoznać samodzielnie używają do tego celu szkła powiększającego i oglądając strukturę. Informacje o tym jak wygląda dany typ matrycy znajdziemy w tym temacie: Typy i rodzaje matryc. Drugą metodą jest… śledzenie tego wątku Będę starał się go aktualizować o informacje o matrycach w danych seriach telewizorów. W modelach 2014 wygląda to mniej więcej tak:
Matryce IPS:
- LG – prawdopodobnie wszystkie tegoroczne modele
- Panasonic – serie: AS650 (włącznie) – AS750, AX900
- Philips – serie: PFS6xx9, PFS7xx9
- Toshiba – serie: L74, L2333
- Sony – seria X85
Matryce VA:
- Samsung – prawdopodobnie wszystkie tegoroczne modele
- Panasonic – serie niższe niż AS640 (włącznie), AX800
- Philips – serie: PFS8109, PUS8809, PUS9809
- Sony – serie: W6, W7, W8, X90, S90
- Sharp – prawdopodobnie wszystkie tegoroczne modele
Oczywiście nie wyszczególniłem powyżej całej tegorocznej oferty siedmiu producentów, jednak nie mam pewnych informacji o niektórych modelach. Myślę jednak, że każdy będzie w stanie doszukać się informacji o typie matrycy. Nie są to przecież tajne dane.
Co zależy od rodzaju matrycy?
Rodzaj matrycy warunkuje najważniejsze kryteria jakościowe obrazu. To czy wybierzemy telewizor z matrycą VA, czy IPS, wpłynie głównie na:
- Kontrast i czerń
- Kąty widzenia
- Ostrość (brak smużenia) przy szybkim ruchu
Pierwsze dwa parametry są krytyczne. Kontrast jest bowiem tym co najbardziej wpływa na subiektywną ocenę obrazu (bardziej nawet niż rozdzielczość, czy odwzorowanie barw). Kąty, z kolei, są ważne dla osób, które stawiają telewizor na szerszej ścianie w pokoju. Może bowiem okazać się, że większość zalet ulatuje szybko gdy nie siedzimy idealnie na przeciwko ekranu i wtedy nici z wysokiego kontrastu, czy dobrych kolorów.
Zanim przejdziemy zdjęć omawianych cech, powiedzmy sobie jeszcze czy powyższe prawidłowości są spełnione dla wszystkich telewizorów na rynku:
- Jeśli chodzi o kontrast to zasadniczo cały segment od najniższego po średnio-wyższy, ma ten parametr znacznie gorszy w matrycach IPS, aniżeli w VA. Dopiero modele high-endowe mają szansę uzyskiwać taką czerń jak matryce VA, a to za sprawą zaawansowanych konstrukcji podświetlenia (direct led, zwane też full led) i związanego z tym niezależnego wygaszania obszarów na ekranie. Przykładem telewizora z matrycą IPS, który wyrabia znacznie wyższy kontrast niż większość modeli z matrycą VA jest na przykład Panasonic AX900 (test niebawem na forum). To jednak tylko pojedyncze (i bardzo drogie) przypadki i zwróćmy uwagę na to, że porównuję w tym momencie flagowy model do segmentów niższych. Jeśli skonfrontujemy AX900 z modelami równymi sobie (np. Sony HX950, Philips PFS9809) to prawidłowość zostanie zachowana.
- Jeśli chodzi o kąty widzenia to tutaj nie ma absolutnie żadnej wątpliwości. Matryce IPS miażdżą VA. Zależność spełnia się dla wszystkich modeli. Możemy wziąć najlepszy i najdroższy model VA i oglądając go pod kątem 30 – 40 stopni zostanie on ośmieszony przez ekran z matrycą IPS.
- Odnośnie ostrości (braku smużenia) przy dynamicznym ruchu to podobnie jak z kontrastem, zależność się spełnia dla większości segmentów rynku. Przeważnie telewizory oparte na matrycy VA wypadają znacznie lepiej pod tym względem. Można jednak możemy bez problemu znaleźć takie dwa modele dla których będzie odwrotnie. O jakości odwzorowania ruchu, przy obecnym zaawansowaniu matryc, decyduje przede wszystkim działanie systemu poprawy płynności i ostrości ruchu (tzw. upłynniacza). To m.in. on podlega naszym wnikliwym testom, gdy bierzemy jakiś telewizor na warsztat. Ostrożnie zatem trzeba podchodzić do generalizacji, że matryce VA mają lepsze odwzorowanie ruchu, choć gdy porównujemy modele z tej samej półki to zazwyczaj tak właśnie jest.
Obejrzyjmy teraz przykłady!
Kontrast i czerń
W konfrontacji wzięły udział dwa telewizory. Marka i model jest nieistotny, ważne są jedynie parametry: VA (większy, stojący na dole) cechuje się kontrastem 3200:1 i nie posiada wygaszania strefowego. Jest zatem, w zasadzie, dopiero na początku stawki telewizorów LCD VA pod względem czerni. Model IPS ma kontrast 1050:1 i posiada podstawowe wygaszanie strefowe (poziome strefy). Jest to zatem środek stawki telewizorów LCD IPS pod względem czerni.
Przykład pierwszy
widać na nim wyraźną przewagę matrycy VA nad IPS
Przykład drugi
w zasadzie tak jak powyżej, przewaga jest jednoznaczna
Przykład trzeci
Na nim różnica w czerniach staje się trochę mniejsza. Widać, że na dolnym pasku pod filmem telewizor z matrycą IPS robi użytek z systemu wygaszania i uzyskuje trochę lepszą czerń niż poprzednio, aczkolwiek nadal jest ona gorsza niż na telewizorze VA.
Przykład czwarty
To co rzuca się tu w oczy przede wszystkim słabsza widoczność ciemnych detali na IPS’ie. Niski kontrast pogarsza niestety ową cechę obrazu. Na matrycy VA detale są trochę zbyt mocno widoczne, bowiem wraz ze wzrostem kąta ulegają one uwypukleniu.
Na podsumowanie akapitu o różnicach w kontraście, chciałbym wyraźnie zaznaczyć: te cechy widzimy dopiero w korzystnych warunkach oglądania, czyli w ciemnym pomieszczeniu. W oświetlonym pokoju, a tym bardziej na hali sklepowej różnice te będą zacierać się praktycznie do zera. Dzieje się to dlatego, że istnieją dwa rodzaje czerni: Absorpcyjna i Emisyjna.
Czerń Emisyjna to ilość światła jakie telewizor wydziela wyświetlając barwę czarną. Jest ona tym ważniejsza im korzystniejsze są warunki w których oglądamy. Gdy jedynym źródłem światła jakie znajduje się w naszym polu widzenia jest telewizor, jesteśmy w stanie zobaczyć nawet najmniejsze różnice w kontraście, a zarazem dużą różnicę pomiędzy matrycami VA i IPS. Przykłady czerni emisyjnej oglądaliśmy na zdjęciach powyżej.
Czerń Absorpcyjna występuje wtedy, gdy ilość odbijającego się światła otoczenia od czerni, przekracza wartość generowaną przez matrycę telewizora. Ten rodzaj czerni widzimy zatem w jasno oświetlonych pomieszczeniach i wynika on z zastosowanej powłoki ekranu. Matryce szkliste o wysokiej przejrzystości zachowują najgłębszą czerń absorpcyjną, aczkolwiek jaskrawe źródła światła odbijają się w nich jak w lustrze. Matryce matowione mają gorszą czerń absorpcyjną, ale i przedmioty znajdujące się w otoczeniu są na nich bardziej rozmyte.
przykład czerni absorpcyjnej
Ponieważ czerń absorpcyjna zależy głównie od powłoki ekranu nie ma w niej różnic pomiędzy matrycami VA, a IPS. W konsekwencji nie ma też różnic w kontraście między jednym a drugim typem ekranu, w jasnym pomieszczeniu.
Kąty widzenia
Zdjęcie w tej sekcji nie wymagają szczególnego komentarza, bowiem wyraźnie widać tu degradację barw na matrycy VA. Już od najmniejszych kątów widzenia zmieniają się odcienie barw (spada saturacja), uwypuklają się ciemne walory, co powoduje znaczny spadek kontrastowości obrazu i zachodzą inne, podobne, niepożądane zjawiska. Co z matrycą IPS? Praktycznie nic, spada jedynie jasność obrazu i podnosi się poziom czerni, jednak wszystkie odcienie siedzą mniej więcej na swoim miejscu.
Z uwagi na spadek jasności pod kątem, na matrycy ips, niektóre zdjęcia wyglądają jakby większość obrazu zlała się w czerń. To tylko kwestia zrobionego zdjęcia. Musiałem bowiem utrzymać te same ustawienia ekspozycji co na wprost.
Przykład pierwszy
Przykład trzeci
Ostrość w ruchu
| VA: |
A czym NIE różnią się matryce VA i IPS?
Czym zatem NIE muszą różnić się ekrany?
- Odwzorowanie barw – Obecnie zarówno modele telewizorów oparte o matryce VA jak i IPS mają zdolność do niemalże bezbłędnej reprodukcji pożądanej palety barw Rec 709. Stopień błędów wynika głównie z dokładności zastosowanego procesora obrazu, oraz możliwości kalibracyjnych.
- Ostrość obrazu – ostrość obrazu z normalnej odległości oglądania jest identyczna na wszystkich płaskich telewizorach. To o czym zazwyczaj toczą się zażarte dyskusje na forum to systemy, które podwyższają postrzeganą ostrość za pomocą obrysowywania krawędzi konturem i tym podobnych dodatkowych zabiegów.
- Równomierność podświetlenia – Geneza problemów z równomiernością podświetlenia to nierównomierna płytka rozprowadzająca światło z diod podświtelających ekranu. Nie ma zatem związku z konkretnym typem matrycy. To na ile równomiernie będzie podświetlony telewizor, który nabędziemy to niestety loteria, dlatego zawsze warto obejrzeć konkretny egzemplarz przed zakupem.
Podsumowując
Powyższy tekst można by tak na prawdę skondensować w kilku zdaniach. Na rynku są w zasadzie dwa typy ekranów LCD: te wyposażone w matrycę VA i te wyposażone w IPS. Dzieli je bardzo dużo różnic i własnie to powinne być główne kryterium wyboru telewizora. Mniej ważne jest bowiem to czy kupimy Panasonica, czy Samsunga, LG czy Philipsa. Najważniejsze jest to jaka będzie w nim matryca. Dobór odpowiedniej matrycy to 51% sukcesu!
Dla ułatwienia wyboru należy zadać sobie kilka pytań:
- Czy oglądam głównie w dzień, a jeśli nawet w nocy to przy świetle, czy preferuję jednak seansy w warunkach kinowych?
- Czy moja strefa oglądania jest szeroka czy wąska? Czy siedzę daleko na wąskiej kanapie, czy może mam podwójną kanapę i do tego blisko telewizora?
- Czy cenie sobie ostrość przy szybkich ruchach? Na przykład na transmisjach sportowych, bo przy filmach nie ma to znaczenia.
By ułatwić powtórzę jeszcze niektóre fakty:
- Im szersza strefa oglądania tym większa degradacja nastąpi na matrycy VA i tym bardziej preferowaną staje się matryca IPS, chyba, że zależy nam tylko na jakości w optymalnej pozycji oglądania – na wprost telewizora.
- Jeśli oglądamy tylko w dzień to nie ma większego sensu zakup telewizora na matrycy VA. Na IPS będzie równie dobra czerń, a dodatkowo dostaniemy szerokie kąty widzenia
- Jeśli oglądamy głównie transmisje sportowe i irytuje nas smużenie to raczej matryca VA będzie lepszym wyborem.
Jeśli już zaczniemy domyślać się jaki typ matrycy jest bardziej odpowiedni dla naszej specyfiki oglądania możemy przejść do czytania testów konkretnych modeli, a także zakładania tematów na forum w razie niejasności.
Mam nadzieję, że temat ten zmniejszy liczbę zapytań, w których modele oparte o matryce VA przeplatają się z IPS’ami. Uwierzcie mi – takie porównywanie nie ma sensu, bowiem jedne i drugie mają zupełnie odrębny zestaw wad i zalet 
