Sony KD-65ZF9 | TEST | Bravia MASTER Series LCD z podświetleniem Direct LED

Słowem wstępu – Bravia MASTER Series

Prestiżowa linia ekranów “Bravia Master Series”, swój debiut miała podczas tegorocznych targów IFA 2018. Należą do niej dwa modele telewizorów – OLED AF9, który mamy już przetestowany, oraz ZF9. Ten drugi weźmiemy dziś pod lupę! Jest to ekran LCD wykonany w zaawansowanej technologii Direct LED, która pozwala uzyskiwać bardzo dobrą czerń, oraz wysoką jasność (konieczną m.in. do HDR). Zastosowano także innowacyjne technologie, takie jak specjalna warstwa polaryzacyjna, która ma na celu poprawić kąt widzenia będący najczęstszą bolączką ekranów LCD z matrycą VA (tą o lepszej czerni). Wszystkie wymienione elementy mają pozwolić nawiązać do studyjnej jakości obrazu. Sony jest przecież firmą produkującą wyświetlacze studyjne, w tym referencyjny model do post-produkcji treści Ultra HD z HDR, jakim jest BVM-X300. Ekrany takie jak AF9, czy ZF9 mają za cel odtwarzać treść w sposób jak najbardziej zbliżony do sprzętu studyjnego ponieważ, jak twierdzi producent, wtedy można uzyskać największą przyjemność z seansu. Trudno się z tym nie zgodzić!

Sony ZF9 dostępny jest w rozmiarze 65″ i 75″. Do testów postanowiliśmy wziąć model mniejszy. Już w dniu premiery wykorzystuje on system operacyjny Android 8.0 Oreo. Posiada też zaktualizowaną platformę sprzętową i procesor X1 Ultimate.

Wygląd

Telewizor taki jak ZF9 swoje musi ważyć ze względu na podświetlenie Direct LED. W związku z tym nie może mieć ultra-cienkich ramek, czy podstawy. Producent nawet nie silił się żeby maksymalnie odchudzać te elementy. Zamiast tego wykonał je z wysokiej jakości metalowych materiałów o geometrycznych kształtach. Daje to poczucie wysokiej klasy produktu klasy premium.

Design jest niejako 360-stopniowy co oznacza, że telewizor równie dobrze będzie się prezentował np. na środku salonu z widocznymi plecami.

Złącza zostały wyprowadzone po lewej stronie telewizora i dostęp do nich jest dosyć wygodny.

Akcesoria

Pilot to znana i sprawdzona konstrukcja, z wbudowanym mikrofonem do wydawania komend głosowych. Trzeba przyznać, że sprawdza się on bardzo dobrze. Platforma Google oferuje przecież zaawansowane funkcje rozpoznawania mowy, więc mikrofon nie jest tu wyłącznie gadżetem. Bardzo wygodne są też klawisze przenoszące bezpośrednio do serwisu Netflix oraz Google Play. Cały pilot pokryty jest zaś gumą. Daje to bardzo pewny uchwyt w dłoni, oraz jak mniemam, odporność na zalania, ale nadal mam wątpliwości, czy jest tak eleganckie jak sam telewizor.

Testy syntetyczne

Matryca, zalecane ustawienia

Matryca

Sony ZF9 posiada 120Hz matrycę typu VA. Dostawcą panelu jest prawdopodobnie jeden z wiodących producentów (AU Optronics, Samsung). Najciekawszy jest jednak moduł podświetlający ową matrycę. Został on wykonany w technologii Direct LED, a więc diody znajdują się bezpośrednio za ekranem i w takim układzie zapewniają dużo wyższą moc świetlną, lepszą równomierność obrazu, oraz pozwalają utworzyć wiele stref z niezależnie regulowaną jasnością, co bardzo pozytywnie odbija się na czerni. W telewizorze zastosowano diody PFS LED, czyli dobrze znane komponenty z innych wyświetlaczy. Pozwalają one odwzorować ponad 90% kolorów z szerokiej palety barw DCI P3, która stosowana jest w filmach Ultra HD, oraz dostarczają wysoką jasność. Jest to dobry wybór do wysokiej klasy telewizora.

To co czyni matrycę telewizora wyjątkową jest jednak dodatkowa warstwa folii, która w pewien sposób porządkuje światło ekranu i zapewnia znacznie szersze kąty widzenia niż w zwykłej matrycy VA. Jak wiemy ten typ ekranu cierpi na znaczną degradację obrazu nawet przy minimalnym przesunięciu się względem środka telewizora. Nie mają z tym problemu ekrany IPS, ale te z kolei mają problem ze słabą czernią i srebrnym nalotem na niej, gdy zejdziemy z osi. Ekran w ZF9 wypośrodkowuje niejako ten zestaw wad i zalet. Nie ma aż tak niskiego kontrastu jak w ekranach IPS i pozbawiony jest zjawiska srebrzenia. Pod kątem zachowuje się jednak prawie tak dobrze jak ten typ matrycy!

Zalecane ustawienia

Menu ustawień obrazu przeszło rewitalizację i ograniczono ich ilość. Nie będę wymieniał wszystkich, ponieważ zarówno mnie jak i czytelników powinno interesować wyłącznie jedno ustawienie w którym telewizor najwierniej naśladuje monitor studyjny. Jest nim tryb „Własne”. Wybranie omawianego powyżej trybu jest właściwie wszystkim co użytkownik powinien zrobić by uzyskać najlepszą jakość obrazu dostępną domowymi metodami (tj. bez profesjonalnej kalibracji). Pożądaną jasność ustawimy suwakiem o takiej samej nazwie (“Jasność”) w głównym menu.By zaś ustawić odpowiednią jasność dla danych warunków otoczenia można użyć suwaka „Jasność” w tym samym menu.

Obsługa Ultra HD z HDR w Android 8.0 wymaga zmiany konfiguracji portów HDMI. Zrobimy to w zakładce Ustawienia -> Zewnętrzne złącza -> Format Sygnału HDMI. Należy wybrać „Ulepszony format”. Przy tym ustawieniu możemy stracić fonię na niektórych źródłach, dlatego producent pozostawił także opcję kompatybilną. Pełne wsparcie dla Ultra HD dostępne jest na wszystkich złączach.

Obowiązkowe powinno być też wyłączenie overscanu, czyli technologii obcinającej brzegi obrazu. Wystarczy w tym celu zmienić:

• pole wyświetlania – “+1” / “wszystkie piksele” (nazewnictwo zależne od źródła)

Kalibracja, odwzorowanie barw (SD i Full HD)

Wszystkie kalibracje w naszych testach wykonywane są za pomocą oprogramowania Calman firmy Portrait Displays.

Fabrycznie (tryb Własne)

	wynik		wynik
Średnia deltaE barw ze standardowych	3,1	maksymalna	5,0
Średnia deltaE barw ze wzornika	3,4	maksymalna	6,1
Średnia deltaE palety szarości	3,9	maksymalna	6,2

Kolory w trybie “Własne” są dosyć dobre już w ustawieniach fabrycznych, aczkolwiek wymagają jeszcze ostatniego szlifu by móc wyglądać dokładnie tak jak w monitorze reżyserskim. Fabryczny obraz był zbyt chłodny, co powodowało lekką bladość odcieni żółci i czerwieni. Oprócz tego ciężko było skierować jakieś istotne uwagi do telewizora. Charakterystyka jasności dawała głęboki, kinowy i kontrastowy obraz, a przejścia tonalne były bardzo płynne. Spróbujemy teraz postawić “kropkę nad i” poprzez profesjonalną kalibrację, która została rozbudowana w tym roku. Przypomnijmy, że do tej pory wyświetlacze Sony dysponowały jedynie 10-puntkowym balansem bieli i nie oferowały jakiejkolwiek kontroli nad paletą barw. Teraz mamy do dyspozycji 20 punktowy balans bieli i 6-osiowy CMS, a zatem dokładnie takie same możliwości jak w najlepszych telewizorach konkurencji. Ustawienia jednak mogą powodować problemy, więc przestrzegam domorosłych kalibratorów przed ślepym patrzeniem na same wykresy. W telewizorach Sony jest teraz też możliwość współpracy z oprogramowaniem kalibracyjnym Calman, co otwiera możliwości na…

Autokalibracja z oprogramowaniem Calman

Termin autokalibracja nie oznacza bynajmniej, że telewizor sam się skalibruje po kliknięciu pilotem 🙂 Takie coś jest niemożliwe, ponieważ do procesu kalibracji wymagane są przede wszystkim zaawansowane urządzenia pomiarowe, które są bardzo kosztowne (nasze spektrofotometry i kolorymetry to koszt około 60 000zł!). Nie mówiąc też o generatorze sygnału wideo i o fakcie, że nie istnieje póki co metoda kalibracji wyłączająca całkowicie udział człowieka w procesie.

Autokalibracja oznacza komunikację pomiędzy programem (Calmanem), a telewizorem, co eliminuje potrzebę wprowadzania ustawień pilotem. Znacznie usprawnia to sam proces, ale nie zmienia jego fundamentalnych założeń. By komunikacja była możliwa musimy zainstalować aplikację z marketu “Calman for BRAVIA” i połączyć się z telewizorem przez sieć.

Po kalibracji dostępne są dwa dodatkowe tryby obrazu!

Profesjonalna kalibracja Sony ZF9

	wynik		wynik
Średnia deltaE barw ze standardowych	0,7	maksymalna	1,8
Średnia deltaE barw ze wzornika	0,8	maksymalna	1,5
Średnia deltaE palety szarości	0,3	maksymalna	0,6

Ocieplenie bieli ma bardzo wyraźny wpływ na naturalność kolorów. Skóra aktorów staje się bardziej opalona, a paleta szarości nie jest już sina. Kolory są odpowiednio nasycone i nie ma żadnych problematycznych obszarów barw. Oceniając ZF9 pod kątem naturalności kolorów przydzieliłbym 5+/6. Jesteśmy już bardzo blisko sprawności studyjnych wyświetlaczy, czyli najlepszego co się da uzyskać. Wyniki są lepsze niż w AF9.

Galeria przekłamań obrazu

Koniecznie przeczytaj też artykuł: „JAK DZIAŁA PORTALOWA GALERIA PRZEKŁAMAŃ”

Wybierz kadr z filmu:

Wybierz ustawienia obrazu w telewizorze:

• Tryb Fabryczny
• Najlepszy tryb fabryczny
• Profesjonalna kalibracja
• Referencja (studio)

Skalowanie SD, obróbka cyfrowa – X1 Ultimate

Sony ZF9 wykorzystuje najwyższy i zarazem najnowszy procesor Sony, zwany X1 Ultimate. Układ ten ma za zadanie skalować i obrabiać cyfrowo obraz, który trafia na ekran. Różnice wynikające z jakości skalowania jednak się już zatarły i telewizor każdego cenionego producenta robi to z podobną skutecznością, wyciągając tyle ile się da z obrazu niskiej rozdzielczości.

W tym miejscu będę do znudzenia powtarzał, że w dzisiejszych czasach rezultaty skalowania wyglądają niemal identycznie na wszystkich telewizorach. Twierdzenie to znalazło potwierdzenie w moim eksperymencie, którego wyniki znajdują się pod tym adresem.

Zwracam też uwagę, że skalowanie nie jest procesem podnoszącym jakość obrazu i materiał HD czy nawet SD generalnie wygląda bardzo podobnie czy to na wyświetlaczu Ultra HD, czy na Full HD. Dopiero treść natywna o wysokiej rozdzielczości pozwala odczuć wyraźną różnicę, jednak pod warunkiem, że widz znajduje się w odpowiedniej odległości od ekranu. Można ją wyliczyć z kalkulatora odległości.

Powyższy opis sugeruje, że procesor Sony w zasadzie nie wnosi niczego do jakości obrazu. Z perspektywy “purystów obrazu”, którzy oczekują jak najmniejszej ingerencji w materiał źródłowy mniej więcej tak jest. Układ “X1” daje jednak kilka ciekawych funkcji, ujętych w menu jako “tworzenie realizmu”. Składają się na nie “Rozdzielczość”, “Mastered in 4K”, “Redukcja losowych zakłóceń”, “Cyfrowa redukcja zakłóceń”, oraz “Łagodna Gradacja”. Z mojej perspektywy najciekawszymi funkcjami są “Rozdzielczość, oraz “Łagodna gradacja”. Pozwalają one uwypuklić niektóre walory obrazu i zamaskować niedoskonałości przy słabym sygnale. Na pewno każdy z czytelników zna problem posteryzacji (bandingu) obrazu, która jest nieodłączną cechą słabej jakości plików, oraz treści telewizyjnej. Zwróćmy uwagę jak skutecznie system “Łagodna gradacja” radzi sobie z nią:

Suwak “Rozdzielczość” pracuje zaś na wyższą ostrość obrazu i robi to w znacznie lepszy sposób niż zwykły suwak z tym związany. Przede wszystkim nie kreuje artefaktów w postaci podwójnych konturów. Tak wygląda to w praktyce:

Widzimy tutaj jak operując na funkcjach Rozdzielczości, oraz Łagodnej gradacji możemy nieco “uszlachetnić” obraz. Rezultaty te składają się na trochę lepszy, niż u konkurencji, wygląd treści SD, czy słabego HD.

Równomierność ekranu

Firma Sony zawsze przywiązywała dużą wagę do jednorodności ekranu. Model ZF9 powinien tym bardziej dostarczyć dobrą sprawność pod tym względem, bo wykorzystuje bezpośredni system podświetlenia. Zobaczmy zatem jak wygląda ekran.

Jak widzimy większość powierzchni matrycy, znajdująca się w sąsiedztwie środka ekranu ma bardzo dobrą jednorodność. Niedoskonałości widać dopiero w bezpośrednim pobliżu ramki telewizora. Zdecydowanie jest to sprawność lepsza niż w większości telewizorów LCD, choć nie jest aż tak dobrze jak np. w telewizorach OLED. A tak to wygląda okiem kolorymetru:

Kontrast i Czerń

Kto śledził uważnie wstęp do testu jakości obrazu ten zauważył na pewno, że pomiar kontrastu matrycy (bez zastosowania funkcji wspomagających) w ZF9 nie powala (wynosi ok. 1 700:1). Pisałem jednak od razu, że telewizor ten zbudowany jest w oparciu o zaawansowany system podświetlenia, który pozwala punktowo wyłączać matrycę i uzyskiwać znacznie wyższe wartości kontrastu. Powinno to przeciwdziałać niezbyt wysokiemu wynikowi, który jest taki, a nie inny, najprawdopodobniej przez zastosowanie powłoki poszerzającej kąty widzenia.

SCENA (kontrast między białym kołem, a środkiem białego okręgu)	Opis sceny	Wynik pomiaru
	DUŻA POWIERZCHNIA CZERNI BEZ SĄSIADUJĄCYCH DETALI, PRZY NISKIM KONTRAŚCIE ŁATWO DOSTRZEC ŚWIECENIE CZERNI	310 000:1
	CZERŃ OTOCZONA Z KAŻDEJ STRONY DETALAMI, WYMAGAJĄCA SCENA, PORADZĄ Z NIĄ SOBIE JEDYNIE NAJLEPSZE SYSTEMY WYGASZANIA	9 500:1
	PAS W FILMIE SĄSIADUJĄCY Z OBRAZEM O ŚREDNIEJ JASNOŚCI, PRZY NISKIM KONTRAŚCIE WYRAŹNIE ODCINA SIĘ OD RAMKI TELEWIZORA	6 500:1
	DUŻA POWIERZCHNIA CZERNI BEZ SĄSIADUJĄCYCH DETALI, PRZY NISKIM KONTRAŚCIE ŁATWO DOSTRZEC ŚWIECENIE CZERNI	150 000:1

Powyższe pomiary pokazują, że ZF9 jest w stanie dostarczyć bardzo dobrą czerń, która plasuje go w TOP3 telewizorów LCD na 2018 rok. Jego główny rywal – Samsung Q9FNA potrafi w prawdzie dostarczyć lepsze wyniki i da się to zauważyć, aczkolwiek puryści obrazu na pewno docenią ZF9 za mniej agresywny algorytm wygaszający. Nie powoduje on ani gwałtownych skoków jasności, ani tak ekstremalnego przyciemnienia by ginęły detale w czerni. Dobrym przykładem tego drugiego są np. gwiazdy w filmie “Grawitacja”, które na ZF9 są zachowane. Wyniki nie są także tak wysokie jak w legendarnym ZD9 do którego ZF9 jest często mylnie przyrównywany. Czemu mylnie? Bowiem telewizor ten nie jest w założeniu następcą serii. Za protoplastę ZF9 powinniśmy raczej uznawać model XD94. Trochę niższe wyniki kontrastu wynikają nie tylko z innej matrycy, ale także z mniejszej ilości stref, co wyraźnie daje się zauważyć w postaci niewielkich poświat wokół jasnych obiektów na tle czerni (widać je głównie z boku). Trzeba jednak przypomnieć po raz kolejny, że kąty widzenia w ZF9 są nieporównywalnie lepsze niż w modelu starszym. W niektórych ze scen TV był w stanie dostarczyć czerń bliską OLED’owej. Często możemy ją podziwiać:

W momencie jednak, gdy pojawią się na dole białe napisy, lub inne elementy wymagające mocy świetlnej to będzie się dało zauważyć rozjaśnienie czerni dookoła.

Warto także zauważyć, że wyniki kontrastu, zawarte w tabeli, zostały zmierzone przy pośrednim ustawieniu funkcji lokalnego wygaszania. Już przy takiej konfiguracji (de facto jest to fabryczne ustawienie) można zauważyć nadmierne skompresowanie detali w bielach. Przykładowo w tej scenie z filmu “Oblivion” odrębne od siebie lampy zlewają się w jedność. Można użyć niższego trybu lokalnego wygaszania co zapobiegnie utracie detali, ale też zmniejszy wyniki kontrastu o kilkadziesiąt procent.

Obsługa Ultra HD / 4K

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o Ultra HD: “UHD? 4K? CZYM JEST TECHNOLOGIA, KTÓRA PODBIJA RYNEK”

Dla uzyskania pełnej kompatybilności z sygnałem Ultra HD przez HDMI, należy ustawić “format sygnału HDMI” na “Ulepszony format”, który dostępny jest na każdym z czterech złączy HDMI. Taka konfiguracja może powodować niekompatybilność z niektórymi urządzeniami, z tego powodu domyślnie włączony jest tryb “Standardowy”. Sony ZF9 jest kompatybilny z najważniejszymi elementami specyfikacji Ultra HD, takimi jak HDR10, HLG, oraz paletą barw Rec 2020. Wspiera także rozszerzoną normę HDR – Dolby Vision. Wsparcie dla DV w ZF9 jest kompletne. Sygnał w takiej formie można uzyskać zarówno z aplikacji streamingowych (np. Netflix), jak i przez złącze HDMI. W redakcji testowaliśmy z Oppo UDP-203 i sygnał Dolby aktywował się bez najmniejszego problemu.

Jakość efektu HDR

Koniecznie kliknij i przeczytaj też artykuł o HDR: „HDR, co to jest HDR, HDR10 kontra Dolby Vision”

W celu pomiarów jasności HDR, użyjemy własnej sekwencji testowej, która jest znacznie bardziej wnikliwa niż np. testy UHD Alliance a co najważniejsze życiowa a nie czysto akademicka. Więcej w temacie: Jakość efektu HDR, jak ją ocenić? Wprowadzamy własny system testowy!

Scena	Opis sceny	Jasność HDR
	NAJJAŚNIEJSZA ZE SCEN, WYMAGAJĄCA DLA TELEWIZORA, BLASKI SŁOŃCA OSIĄGAJĄ JASNOŚĆ 2000cd/m2	965 cd/m2
	SCENA O NISKIEJ JASNOŚCI, GDZIE WYŚWIETLACZ MOŻE POKAZAĆ SWOJĄ MAKSYMALNĄ JASKRAWOŚĆ	1 260 cd/m2
	NAJCIEMNIEJSZA ZE SCEN, TELEWIZOR MUSI POKAZAĆ ZARÓWNO JASKRAWĄ BIEL JAK I DOBRĄ CZERŃ	1 430 cd/m2
	ZBILANSOWANA SCENA O ŚREDNIEJ JASNOŚCI, CZĘSTO WYSTĘPUJĄCA W FILMACH	860 cd/m2
	PLANSZA “L20” NA TAKIEJ WYKONYWANE SĄ TESTY PRZEZ KONSORCJUM UHD ALLIANCE	1 680 cd/m2

Z odtwarzaniem efektów HDR nasz Sony ZF9 poradził sobie wręcz fenomenalnie! W każdej ze scen, bez względu na jej trudność, telewizor był w stanie uzyskać około tysiąca kandeli jasności, a czasami nawet prawie półtora. To wprawiało w niezwykłą immersję. Obraz dosłownie żył przed oczyma! Efekty wyglądały ciekawiej niż na ekranach organicznych (np. Sony AF9). Czytelnicy na pewno zainteresowani są porównaniem do Samsunga Q9FN, który uznawany jest za lidera efektów HDR w 2018 roku. Nie miałem możliwości skonfrontować bezpośrednio obu tych ekranów obok siebie, jednak na bazie doświadczeń i pomiarów mogę stwierdzić, że efekty wyglądają podobnie na obu ekranach. Różnicą jest lepsza czerń na Q9FN, jednak kosztem utraty detali w ciemnych scenach. Na Samsungu cały obraz jest także jaśniejszy, bo jak opisałem w teście, telewizor ten sztucznie podbija jasność w HDR. ZF9 dostarcza za to bardziej plastyczny i filmowy obraz bez sztucznych naciągnięć.

Ponadto ZF9 posiada funkcję dynamicznego mapowania tonów, która analizuje scenę i dostosowuje maksymalną jasność (minimalizując utratę przejść tonalnych). Efekty widać w scenach takich jak np. powyższa, gdzie po ułamku sekundy pojawiają się nowe przejścia tonalne w chmurach. Cały proces zachodzi na tyle szybko i płynnie, że ciężko zwrócić na niego uwagę. Sam musiałem zapętlić film, by dostrzec działanie tejże funkcji. Korzyści z takiego zabiegu są oczywiste – zachód słońca wygląda bardziej realistycznie. W HDR chodzi przecież o wyższą jasność i o większą ilość detali w bielach. ZF9 realizuje ten drugi punkt znacznie lepiej niż telewizory LCD poprzedniej generacji (np. ZD9). Jest to więc działanie naśladujące technologię HDR10+, czy Dolby Vision.

Odwzorowanie obrazu z szeroką paletą barw (Rec 2020/DCI)

Skalibrowany tryb Własne

	wynik		wynik
Średnia deltaE barw ze standardowych	1,7	maksymalna	5,3
Średnia deltaE barw ze wzornika	1,0	maksymalna	3,6
Średnia deltaE palety szarości	1,5	maksymalna	3,8

By nie rozwlekać za długo testu postanowiłem od razu przejść do opisu skalibrowanego trybu HDR przyjmując, że nabywca tak wysokiego modelu i tak będzie chciał to zrobić. Odwzorowanie barw można uznać za rewelacyjne także w HDR i szerokiej palecie barw, oczywiście w zakresie, który jest w stanie reprodukować telewizor. Podświetlenie PFS zastosowane w telewizorze jest w stanie wygenerować 95% kolorów, które widział reżyser na swoim monitorze. Nieznacznie osłabione są najmocniejsze odcienie barw morskich i czerwonych. Oczywiście takie odcienie barw spotyka się stosunkowo rzadko w filmach i najistotniejsze jest to jak ekran poradzi sobie z bardziej codziennymi kolorami. Tutaj jak już wspomniałem z tym jest bardzo dobrze. Wystarczy zobaczyć jak zmierzone próbki barw wpadają w swoje pożądane pola. Charakterystyka jasności też dobrze pokrywa się z idealną (żółtą linią) co oznacza, że obraz w HDR nie jest sztucznie podbity.

Dolby Vision

W Bravia Master ZF9 Dolby Vision działa także przez złącze HDMI, w związku z czym można było podłączyć odtwarzacz i oglądać filmy Ultra HD z płyt. Oczywiście DV działało także w Netflix. W przypadku tej aplikacji do telewizora został dodany specjalny tryb obrazu nazwany “Trybem kalibracji aplikacji Netflix”, co zostało nawet opisane w ogłoszeniu prasowym przed premierą telewizorów.

Tryb ten ma za zadanie oddawać obraz zgodnie z intencją autora. Ma więc założenia dokładnie takie samo jak proces kalibracji wyświetlacza z tą różnicą, że kalibrację wykonuje się indywidualnie dla każdej sztuki TV, a tryb ten wgrywany jest masowo do każdego TV. Opis wrażeń z używania “trybu kalibracji aplikacji Netflix” będzie najkrótszym opisem jaki można sobie wyobrazić: jest to po prostu tryb Dolby Vision Ciemne Pomieszczenie występujący pod inną nazwą! Co najlepsze, do trybu kalibracji aplikacji Netflix tak samo możemy (i powinniśmy) wprowadzać ustawienia kalibracyjne dedykowane dla Dolby Vision. Niezły chwyt marketingowy ale rzeczywiście ktoś kto to wymyślił wiedział czym zainteresować widza gdyż chyba nie muszę mówić o tym jak bardzo popularna jest aplikacja Netflix na świecie! No i żaden inny producent telewizorów na to jeszcze nie wpadł ;-).

Jeśli chodzi o jakość obrazu Dolby Vision to jest ona wyśmienita, ale nie inaczej jest w przypadku HDR10. Sony Bravia ZF9 ma tak wysoką jasność szczytową, że zwyczajnie technologia Dolby Vision nie wnosi tutaj wyraźniej różnicy. Zawsze zaznaczam, że zazwyczaj różnice jakie wnosi są odwrotnie proporcjonalne do jakości telewizora, a tutaj jakość jest w zasadzie najwyższa. Ponadto wciąż widać przy niektórych treściach wady owej technologii. Na przykład nieco gorszą gradację odcieni w czerniach.

Innymi słowy nie skupiałbym się na obecności Dolby Vision wcale. HDR10 z dynamicznym mapowaniem tonów działa na telewizorze rewelacyjnie i nie są specjalnie potrzebne dodatkowe technologie.

Odwzorowanie ruchu

Sony ZF9 posiada 120Hz matrycę, której potencjał można wykorzystać przy użyciu systemu poprawy ruchu – Motionflow. W serii Bravia Master system przeszedł renowację i ograniczono ilość wyborów. Nie znajdziemy już ustawień takich jak “Płynny”, “Standardowy”, czy “Wyraźny”. Do wyboru mamy tylko “Własny”, “Auto”, lub “Wyłączony”. Wyłączanie systemu powoduje oczywiście okrojenie możliwości matrycy do 60Hz co byłoby absurdalną decyzją, zaś ustawienie “Auto” odpowiada tak naprawdę konfiguracji “Własny” z suwakiem gładkość ustawionym na 3 (maksymalna wartość). To powoduje duży efekt opery mydlanej, czy nienaturalnego upłynnienia filmów (choć niektóry się to podoba). Sprawdźmy zatem jak możemy ustawić płynność przy ustawieniu “Własny” i jak wygląda odwzorowanie szybkiego ruchu na ekranie:

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o fotografiach ruchu: “Śledząca Kamera – najlepsze kryterium odwzorowania ruchu”

Ustawienia Motionflow	Informacje		Obraz postrzegany w ruchu
Wyłączony	Smużenie: bardzo duże Maksymalna jasność: 610 cd/m2	Powielenie krawędzi: brak (krawędzie rozmyte) Poprawa płynności filmów (24p): Brak (lekkie szarpanie – jak w kinie)
Własny Gładkość: 1 Czystość: 0	Smużenie: duże Maksymalna jasność: 610 cd/m2	Powielenie krawędzi: brak (krawędzie rozmyte) Poprawa płynności filmów (24p): Lekkie upłynnienie (tzw. złoty środek)
Własny / Automat Gładkość: 2 – 3 Czystość: 0	Smużenie: umiarkowane Maksymalna jasność: 610 cd/m2	Powielenie krawędzi: brak (krawędzie rozmyte) Poprawa płynności filmów (24p): Bardzo mocne upłynnienie (efekt opery mydlanej)
Własny / Automat Gładkość: 2 – 3 Czystość: 1	Smużenie: skrajnie małe Maksymalna jasność: 500 cd/m2	Powielenie krawędzi: minimalne Poprawa płynności filmów (24p): Bardzo mocne upłynnienie (efekt opery mydlanej)
Własny Gładkość: 2 – 3 Czystość: 2 – 3	Smużenie: brak Maksymalna jasność: 300 – 400 cd/m2	Powielenie krawędzi: minimalne Poprawa płynności filmów (24p): Bardzo mocne upłynnienie (efekt opery mydlanej)

Przy najwyższej konfiguracji systemu Motionflow (ostatni wiersz tabeli), stopień rozmycia obrazu jest skrajnie niewielki! W zasadzie można by powiedzieć, że jest to jeden z najlepszych TV na jakie kiedykolwiek powstały, pod względem czytelności obrazu ruchomego. Chwali się także mała ilość artefaktów upłynniacza, co jest cechą dopracowanego systemu japońskiego producenta. Jedynym mankamentem jest fakt, że w poprzednich modelach TV Sony Bravia można było wybrać tryb Motionflow: “Standardowy” by uzyskać delikatną poprawę płynności treści filmowej i bardzo wysoką ostrość treści wideo (np. sportu). Nazywaliśmy to złotym środkiem. W przypadku ZF9 analogicznym ustawieniem jest Własny / Gładkość 1, jednak przy takich parametrach treść wideo jest bardziej rozmyta niż wcześniej! Obraz robi się wyraźniejszy w ruchu dopiero przy ustawieniu gładkości na wartość 2/3, jednak wtedy filmy mają idealnie płynny i gładki ruch, co wielu osobom nie odpowiada. Oznacza to brak możliwości uzyskania złotego środka i do filmów i do telewizji. Takim ustawieniem mogłoby wydawać się użycie funkcji Czystość: duża, ale dysponujemy wtedy tylko połową jasności telewizora, a obraz dodatkowo mocno migocze. Szkoda.

Kąty widzenia

Sony ZF9 to pierwszy w historii telewizor LCD z matrycą VA, który nadaje się do oglądania pod kątem. Dzięki zastosowaniu specjalnej powłoki kąt widzenia jest prawie tak dobry jak w ekranach IPS, a w pewnym sensie nawet lepszy, bo nie spada kontrast i nie zabarwia się czerń po zejściu z osi ekranu. Nie ma także wyraźnych spadków nasycenia barw, czy przybierania sino-różowych tonów, które znamy z flagowych telewizorów LCD wykorzystujących matrycę VA. Osobiście bardzo cenie sobie taką charakterystykę ekranu, ponieważ duża degradacja koloru nawet przy minimalnym przesuwaniu się na kanapie, którą znamy z typowych telewizorów LCD, jest co najmniej irytująca.

Granie na konsoli i PC

Koniecznie kliknij i przeczytaj artykuł o dwóch sprawach: „INPUT LAG, CHROMA 4:4:4 – CZY SĄ ISTOTNE?”

W Sony ZF9 zaoferowano dwa tryby przystosowane do grania, lub współpracy z komputerem. Pierwszy z nich to “Gra”, a drugi “Grafika”. W praktyce nie ma różnicy z którego z nich skorzystamy. Oba oferują opóźnienie na tym samym poziomie, oraz reprodukcję chromy 4:4:4, by drobne kolorowe czcionki były czytelne.

Zarówno przy sygnale Ultra HD 4K (czy to z HDR, czy bez), jak i Full HD, a także w kombinacji Full HD + HDR (np. z klasycznej konsoli PS4) opóźnienie było bardzo niskie. Powinno to ucieszyć wszystkich graczy, ponieważ wartość ta mieści się w najbardziej rygorystycznej grupie – placebo. Oznacza to, że laga za żadne skarby nie idzie wyczuć.

Nasz redakcyjny sprzęt wyposażony jest w dwie karty GeForce GTX 980 Ti SLI powered by NVIDIA. Drugi komputer to ASUS GeForce GTX 1080 Ti. Komponenty od firm Nvidia, ASUS, Intel, HyperX. Gry dostarcza nam m.in Eletronics Arts Polska, Wydawnictwo Techland, Cenega oraz PlayStation Polska i Microsoft Polska.

System i Smart TV

Sony ZF9, już w dniu debiutu, wykorzystuje system operacyjny Android 8.0 Oreo. W tej wersji systemu operacyjnego aktualizacji uległ cały interfejs użytkownika. Przypomnijmy, że pomiędzy wersjami 6.X, czy 7.X zmiany były właściwie tylko kosmetyczne. Na pewno za jakiś czas nagramy film prezentujący cały interfejs użytkownika.

Interfejs “Home” Składa się teraz z kart ułożonych w pionie, a każdą z nich możemy wyedytować, czy wręcz usunąć. Wraz z instalacją aplikacji mogą pojawić się nowe karty, tak jak np. karta Netflix widziana powyżej. Zapewnia ona szybki dostęp do polecanych, oraz oglądanych niedawno tytułów.

Jeżeli chodzi o dostępność aplikacji streamingowych na Androidzie 8.0 to jest ona w zasadzie kompletna poza Amazon prime ale to bardziej informacja w ramach ciekawostki. Jedną z gorących premier ostatnich dni to aplikacja HBO GO dedykowana na Android TV. Aplikacja pojawiła się na system 7.0 ale i od razu na 8.0 co jest doskonałą wiadomością dla posiadaczy najnowszych telewizorów Sony!

W momencie gdy piszę tę recenzję, niestety nie jest jeszcze dostępna jedna z najistotniejszych funkcjonalności w nowym Androidzie, mianowicie Google Assistant w języku polskim. Asystent głosowy od firmy Google jest inteligentnym programem, który potrafi wykonywać złożone polecenia wymawiane do telewizora w języku naturalnym. Dlatego też bardzo istotny jest wbudowany w pilot mikrofon, o którym wspomniałem we wstępie.

Android TV pozwala m.in. też na instalację aplikacji KODI (sklep google play store > Filmy i telewizja), która zapewnia ogromne możliwości multimedialne. Pozwala tworzyć domową bibliotekę filmów i zdjęć, a wraz z dodatkowymi wtyczkami (chociażby kultowa wtyczka “mrknow.pl”) odtwarzać na przykład wideo ze stron takich jak Cda.pl, Polvode.pl, Alekino.tv, Vod.tvpl.pl, Wrzuta.pl czy Filmbox Movie. Tego typu rzeczy są niemożliwe na telewizorach z zamkniętym systemem operacyjnym! Podczas korzystania z tunerów wbudowanych mamy łatwy dostęp do informacji o kanale, a EPG sprzęgnięte jest z interfejsem Android’a. Interfejs jest schludny, funkcjonalny i nie przerywa seansu podczas wywoływania.

Na koniec bardzo pozytywna informacja – interfejs użytkownika działa szybko, sprawnie, a telewizora nie udało się ani razu zawiesić podczas testów! Wszystko dzięki zaktualizowanej (nareszcie!) platformie sprzętowej. W porównaniu do procesora MT5891, który występował w telewizorach przez ostatnie trzy lata jest to ogromny postęp i, w obecnej chwili, konieczność, by wygodnie korzystać z telewizora.

Obsługa klawiatury i myszki

Wygląd oraz możliwości Oreo zostały odświeżone więc podłączenie klawiatury wydaje się tutaj chyba najbardziej sensowne ze wszystkich systemów dostępnych na rynku. Do testu użyłem redakcyjnej Logitech K400 Plus TV, którą Gmeru testował dla Was tutaj.

Dlaczego najbardziej sensowne? Po pierwsze i chyba najważniejsze na ekranie pojawia się wskaźnik, który bez klawiatury nie jest aktywny. Dzięki temu możemy dużo szybciej poruszać się po całym systemie android.

Po dokładny opis kolejnych benefitów płynących z podłączenia klawiatury do telewizora z systemem Android odsyłam Was do wspomnianego testu.

Jakość dźwięku

Sony ZF9 wyposażono w dwa głośniki, każdy o 10W mocy. Technologię nazwano “bass-reflex”. Nie jest to zbyt mocna konfiguracja, choć ZF9 nie brzmi źle. Po testach modelu AF9 z Acoustic Surface Pro poprzeczka została jednak zawieszona dosyć wysoko. Powiedzmy sobie szczerze – do oglądania telewizji, tudzież seriali, gdzie nie ma zbyt dużo akcji system będzie wystarczający. Do filmów natomiast, jak wiadomo – i tak trzeba dokupić soundbar, lub zestaw Hi-Fi, by efekty były dobre.

Podsumowanie i ocena

Najnowszy telewizor LCD Sony ZF9 MASTER Series to arcy-ciekawy ekran marki Sony, którego zakup ma szansę nie zrujnować naszej kieszeni. Pomimo, że jest to jeden z najlepszych LCD w historii, to jego 65″ wersję można dostać raptem za około 10 000zł. W tej cenie otrzymujemy telewizor z podświetleniem Direct LED, co gwarantuje bardzo dobrą czerń i bardzo wysokiej klasy efekt HDR. Na tej drugiej zalecie chciałbym się szczególnie skupić, ponieważ efekty w filmach Ultra HD są jednymi z najlepszych jakie miałem okazję oglądać w historii, również za sprawą bardzo wiernych barw w tym trybie i szerokim możliwościom kalibracji. Oczywiście równie dobrze to wygląda przy zwykłych filmach czy serialach, które stawiają telewizorowi znacznie mniejsze wymagania. Ekran sprawdzi się wyśmienicie zarówno w kinowych warunkach, jak i w jasnym salonie ze względu na wysoką jasność matrycy w SDR (do 610cd/m²). Ponadto jego design jest nienachalny i wyglądać będzie bardzo dobrze zarówno w modernistycznym domu jak i w klasycznym wnętrzu. ZF9 uraczy także graczy ze względu na swój niski input lag (tylko 19ms) oraz miłośników sportu. Stopień rozmycia obrazu w ruchu jest jednym z najmniejszych w historii naszych testów! Na “deser” chciałbym opisać unikalną zaletę telewizora jaką są kąty widzenia. Specjalna powłoka matrycy pozwoliła uzyskać sprawność porównywalną z telewizorami LCD z matrycą IPS pod względem braku zmiany odcienia i nasycenia barw pod kątem. To ogromna przewaga w stosunku do matryc VA, które wypaczają obraz nawet gdy kąt widzenia wynosi ledwie kilkanaście stopni. Warto też wspomnieć cechy, które są typowe dla wszystkich telewizorów Sony Bravia i dają im przewagę w niektórych kategoriach. Najważniejszą z nich jest płynność przejść tonalnych obrazu, która dzięki funkcji “łagodna gradacja” jest bardzo dobra nawet na materiałach niskiej jakości (tutaj kłania się procesor Sony, zwany X1 Ultimate)

Jeśli mielibyśmy porozmawiać o jakichś wadach modelu ZF9 to nie przychodzą mi do głowy żadne konkrety. Telewizor utrzymuje dobry balans pomiędzy poszczególnymi walorami obrazu. Z pewnością po opublikowaniu testu pojawią się dyskusje na temat kontrastu i czerni, bo w tych kryteriach AF9 nie dogania modelu ZD9, czy też konkurencyjnego Samsunga Q9FN. Pamiętać należy jednak, że te dwa alternatywne telewizory nie oferują powłoki poprawiającej kąty widzenia, więc ciężko je bezpośrednio odnieść do siebie. Ponadto, od początku mówione było, że ZF9 jest następcą modelu XE93, a nie ZD9. Jeśli chodzi zaś o Samsunga to faktycznie jest on w stanie zaoferować lepszą czerń, ale i kilka problemów związanych z nią – np. utratę detali w ciemnych scenach. Na ZF9 obraz jest bardziej łagodny i przypominający swoją studyjną formę. Czy to lepiej? Zależy. Kwestia indywidualnych wyborów. Cecha wartą uwagi, choć nie będąca już nawiązaniem do samej jakości obrazu, jest platforma sprzętowa, którą (nareszcie!) zaktualizowano. Procesor MT5893 zapewnia płynne i szybkie działanie systemu operacyjnego Android, a zaktualizowana wersja 8.0 Oreo wprowadza bardziej elegancki i wygodny interfejs. Teraz używanie telewizora jest przyjemne i wygodne, a nie powodujące frustracje. Niebawem powinno pojawić się też wsparcie dla asystenta głosowego.

PLUSY

• Rewelacyjne odwzorowanie barw po kalibracji, zarówno w Full HD jak i Ultra HD (praktycznie studyjne)
• Bardzo dobre kąty widzenia – niespotykana cecha w matrycach VA
• Świetna czerń, bardzo skuteczne lokalne wygaszanie
• Efekt HDR o bardzo wysokiej jakości
• Szeroka paleta kolorów – 95% DCI
• Bardzo niski input lag, także w trybie HDR – idealny dla graczy konsolowych i PC
• Rewelacyjne odwzorowanie ruchu, świetny TV do oglądania sportu
• Doskonałe działanie procesora X1 Ultimate
• Sprawdza się doskonale przy codziennym oglądaniu w dzień – jasność ekranu (w SDR) na poziomie aż 610cd/m²
• Wykonanie na wysokim poziomie – uniwersalny styl
• System operacyjny Android Oreo już w dniu debiutu
• Nowy procesor (MT5893) dzięki któremu interfejs działa szybko
• W pełni gotowy na odbiór telewizji UHD (satelitarnie, naziemnie)
• Pełna obsługa HEVC 4K – pliki, telewizja naziemna i satelitarna

MINUSY

• Pogorszone możliwości optymalnej konfiguracji systemu Motionflow

Cena referencyjna: Sony KD-65ZF9 10 999 zł / Sony KD-75ZF9  19 999 zł 

Sprzęt do testów dostarczyła firma Sony

Przeczytaj artykuł odnośnie ocen oraz wyróżnień na HDTVPolska.com:

Jak testujemy wyświetlacze na HDTVPolska.com? Czemu testy wyświetlaczy są najbardziej profesjonalne w Polsce i jedne z najlepszych na świecie?

Ekrany biorące udział w naszych testach są profesjonalnie skalibrowane i przygotowane przez http://skalibrujtv.pl/. To daje nam pewność, że wyciągnęliśmy z nich maksimum możliwości! Jak kalibrujemy? Przeczytaj “Czym jest PROFESJONALNA kalibracja telewizora / projektora / monitora?” oraz “Test kalibracji”.

Wszystkie kalibracje w naszych testach wykonywane są za pomocą oprogramowania Calman firmy Portrait Displays.

(38121)