Autor nie ma wyksztalcenia elektroakustycznego, swoje uwagi pisze na podstawie pobieznie przejrzanych materialow firmowych i krotkich odsluchow subow, w zadnym razie nie ponosi odpowiedzialnosci za zly wybor lub ustawienia.
1. Pamietam pierwsze suby jakie zobaczylem w latach 80-tych. Pudla o brzmieniu pudel. Niejaki Bob Carver (o ktorym bedzie mowa dalej) pisal, ze nie zamierza instalowac subow w swoim sprzecie (slynna firma CARVER), bo moze sam kopac noga w tekturowe pudlo. Suby byly wtedy wielkie, z wielkimi wzmacniaczami, ktore strasznie sie grzaly.
Ten sam Carver wyprodukowal jedne z pierwszych (kto chce niech pogrzebie w necie, bo nie jestem calkiem pewny) nieduzych wzmacniaczy z duza moca. I zalozyl firme Sunfire, w ktorej pierwszy raz zobaczylem suba, ktory w szescianie o krawedzi 13 cali ma glosnik 12 calowy. W tym zmiescil sie wzmacniacz o mocy w szczycie do 2700 W, ktory zmuszal bez problemu membrane do zejscia ponizej 18 Hz. Suba mozna schowaz za firanka, taki jest maly (waga kolo 18 kg?). Ale chyba najwazniejszy byl rewolucjnie DLUGI skok membrany. Wedlug danych Sunfire membrana tloczy tyle samo powietrza co 3 suby o srednicy 15 cali ! Te stare modele sa nadal sprzedawane na ebay, i nawet po naprawach nie schodza ponizej 1000 dolcow. Swoja droga wyglad bardzo "techniczny".
[url="http://img394.imageshack.us/my.php?image=sunfiresignaturear4.jpg"][img]http://img394.imageshack.us/img394/5491/sunfiresignaturear4.th.jpg[/img][/URL
Idee podchwycily inne firmy, (np. gigant Velodyne) i widac jak stopniowo dawne wzmacniacze AB sa wypierane przez wzmacniacze klasy D z moca zwykle powyzej 300 W. Nawet tak renomowana firma jak REL (“audiofilskie brzmienie”) przechodzi w zasadzie calkowicie na wzmacniacze D.
2. Tutaj dochodzimy do momentu: sub do muzyki czy sub do kina. Zaryzykuje: kazdy DOBRY sub do kina zagra dobrze muzyke, ale niekazdy dobry SUB do muzyki sprawdzi sie w filmie. Suby do muzyki nastrojone sa do czestotliwosci 30-100 Hz, bo w zasadzie tylko muzyka organowa przekracza 20 Hz (dobre organy do 17 Hz, ale nie mam w tej chwili zrodla).
Johann Sebastian Bach "Toccata and Fugue in D minor"
[img]http://img132.imageshack.us/img132/4791/toccatada9.jpg[/img]
By <a href="http://profile.imageshack.us/user/krejac" target="_blank" rel="nofollow">krejac[/url] at 2008-03-12
Beastie Boys -- "Brass Monkey"
[img]http://img223.imageshack.us/img223/2963/beastieboysxk5.jpg[/img]
By [url="http://profile.imageshack.us/user/krejac"]krejac[/url] at 2008-03-12
Wielu uwaza, ze czlowiek zaczyna slyszec duzo wpowyzej 20 Hz. Moim zdaniem nie konstruawano by instrumentow i komponowano muzyki ”nieslyszalnej”. Przed setkami lat ludzie oszczedzali pieniadze i nie budowali by w organach piszczalki ”C wielkie” o dlugosci okolo 5 metrow ! zeby powiedziec, ze maja w”ypasione” organy, chociaz nikt tego nie slyszy.
Z filmem jest inaczej, tutaj bez zejscia do 20 Hz i nizej nie ma mowy o uslyszeniu pelnej sciezki filmowej, tutaj wykres czestotliwosci dla:
Godzilla
[img]http://img264.imageshack.us/img264/1773/colorgodzillabuildingcrhu7.jpg[/img]
By [url="http://profile.imageshack.us/user/krejac"]krejac</a> at 2008-03-12
Matrix
[img]http://img174.imageshack.us/img174/8581/matrixlandinginfightlr4.jpg[/img]
By <a href="http://profile.imageshack.us/user/krejac" target="_blank" rel="nofollow">krejac[/url] at 2008-03-12
Jak widac ponizej 20 Hz duzo sie dzieje.
MOZNA ZROBIC PROSTY TEST (chcialem wkleic plik z kawalkiem filmu, ale to troche klopotliwe, poza tym prawa autorskie).
Potrzebujemy plyte DVD z LOTR (bardzo popularna). W minucie 18 minucie na drugie plycie wkracza do walki Troll z mlotem w rece.
[url="http://img232.imageshack.us/my.php?image=trollhs5.jpg"][img]http://img232.imageshack.us/img232/7043/trollhs5.th.jpg[/img][/url]
Gdy pierwszy raz ogladalem ten film nie moglem zrozumiec: podloga sie trzesie jak troll idzie, ale jak naparza mlotemto odglos jest jaby mial w rece gumowa palke. Okazalo sie, ze nie slysze dzwieku z mojego suba ! Membrana prubuje cos zrobic, ale jest za mala I wzmacniacz ma za mala moc zeby wypchnac dostatecznie duzo powietrza.
A wiec: slyszycie walniecie mlota, to macie sub do kina domowego I nie potrzebujecie dalej czytac.
3. Zaczalem szukac nowego suba. Tak sobie zalozylem:
a. wielkosc membrany. Najchetniej 12 cali. 15 cali nie jest zbyt popularne (duze znieksztalcenia ?). 10 cali moze byc za male do duzych pomieszczen.
b. moc wzmacniacza: im wieksza membrana tym wieksza moc. Im mniejsza membrana…tez tym wieksza moc. Najchetniej powyzej 200 W. Moj SUBIEKTYWNY podzial: wnetrze do 12 m2 - sub 8-10 cali i 100W, do 20m2 12 cali i powyzej 200w, powyzej 12m2 - sub 12 cali i moc powyzej 250 W (ewentualnie 2 lub wiecej subow, niechetnie 15 cali).
c. ZAKRES. PODSTAWOWA RZECZ PRZY WYBORZE ! PRODUCENCI CZESTO OSZUKUJA PISZAC np. O ZAKRESIE 18 Hz-150 Hz. W RZECZYWISTOSCI MOZE TO BYC PLUS/MINUS 10 dB. Szukam takiego, ktory zejdzie do 20 Hz w zakresie minus 3 dB. Roznica 6 dB oznacza, ze dzwiek jest odbierany jako 2 razy cichszy.
d. Czestotliwosc podzialu: (czyli od ktorej czestotliwosci dziala sub). Wiekszosc ma regulacje w zakresie 40-150 Hz. Ja bym chcial od 30 Hz poniewaz filtry maja rozna jakosc, ustawienie na 40 Hz moze oznaczac, ze jednak rowniez 50 Hz czesciowo pojdzie na suba.
e. Mozliwosci podlaczenia do wzmacniacza:
[img]http://img177.imageshack.us/img177/8013/plytajw6.jpg[/img]
By [url="http://profile.imageshack.us/user/krejac"]krejac[/url] at 2008-03-12
1. LFE czyli LOW czyli zwyklym kabelkiem do wzmacniacza. Niektore suby i wzmacniacze maja mozliwosc podlaczenia stereo. Nie rozumiem natomiast idei podlaczenia rozwidlonym kablem “Y” z jednego wyjscia we wzmacniaczu do 2 w subie.
2. 2. Podlaczenie HIGH, czyli bezposrednio ”pod glosniki”. Podlaczamy albo zwyklymi kablami glosnikowymi dublujac ze wzmacniacza (nieraz wystepuje w subie specjalny wtyk Neutrik Speakon, mozna taki kabel zrobic samemu albo kupic na E-bay)
[url="http://img246.imageshack.us/my.php?image=wtykhk5.jpg"][img]http://img246.imageshack.us/img246/1959/wtykhk5.th.jpg[/img][/url]
3. albo podlaczamy suba pod wyjscia glosnikowe stereo wzmacniacza, a od suba ciagniemy wlasciwe kable do glosnikow (sub jako zwrotnica wybierze sobie niskie tony i posle reszte do glosnikow). Te HIGH LEVEL polaczenia GORACO polecam wszystkim, ktorzy chca sluchac muzyki w trybie “Direct audio”, “Pure audio” itp, jak rowniez SACD 2.0. Nie znam innej mozliwosci podlaczenia suba w tych wypadkach. Ktos powie: “moj wzmacniacz przerabia 2.0 w 2.1”. Tak, ale moze to robi tak jak moj, czyli traktuje muzyke jak film i probuje dodac od siebie troche dynamiki, “miesa “ i wzmocnic niskie tony. Zapewniam, ze przy podlaczeniu w trybie “High” roznica w jakosci dzwiek jest (moze dla wielu znikoma lub niezawazalna). Czy podlaczyc Suba w tym trybie do filmow ? Tylko wtedy gdy macie wzmacniacz bez wyjscia LOW (LFE) dla suba (czyli stereo lub 5.0), poniewaz basy kierowane do innych kolumn niz przednie nie pojda do suba.
f. Wyposazenie dodatkowe: 1 mikrofon z equalizerem – odpuszczam, za drogo dla mnie. Mozna probowac uzyc equalizera z mikrofonem ze wzmacniacza (Odyssey), albo kupic osoby przyrzad w roznych cenach. Ja kupilem taki za 40 euro, opisze pozniej czy dziala. 2. Pilot: super rzecz, szczegolnie jesli sluchamy duzo muzyki. Zwykle 4 rozne predefiniowane ustawiena plus wlasne, latwo dopasowac brzmienie do charakteru plyty.
g. kwestia regulacji fazy, wzmocnienia, innych regulacji jest przydatna pozniej, do ”cyzelowania” dzwieku.
h. suby moga miec membrane skierowana do dolu, lub do produ (jest tez wersja z mebranami pasywnymi). Te ”do dolu” pasuja mi bardziej do ustawienia w rogu pomieszczenia, bo ”rowniej” ulega wzmocnieniu dzwiek.
Jak usilowalem do tej pory ustawiac suba: im slabszy wzmacniacz lub bardziej zalezy mi na fali uderzeniowej niz muzycznej tym blizej rogu. Im sub mocniejszy lub preferowana jest muzyka tym blizej srodka sciany. W sumie kwestia gustu i odsluchu. Gdzie postawic: znany test stawiamy sub tam gdzie siedzimy i chodzimy na czworakach po pokuju naslu[beeep]ac w ktorym miejscu brzmi najlepiej. 50 cm robi roznice. Dziwne tylko ze nikt nie proponuje ustawienia suba na wyskosci glowy sluchacza, bo to tez pewnie ma znaczenia.
Staram sie suby ustawiac z przodu. W filmie nie ma to znaczenia, ale w muzyce tak. Czlowiek nie rozroznia kierunku sub-basow, ale chyba kazdy wykryje w ktorym rogu pokoju ktos gra kontrabasie.
Potem ustawiamy we wzmacniaczu kolumny jako “male”. WSZYSTKIE . Z wyjatkiem tych ktorzy maja B&W Matrix z podlaczonymi wzmakami pod glosniki basowe. Czestotliwosc podzialu maksymalnie w dol (czyli zwykle 40 Hz). Uwaga, sprawdzic ustawienia podzialu tez we wzmacniaczu! Wiem, wiem, dziura w niskich tonach. Ale lepiej dziura, niz to upiorne nakladanie sie 80 HZ z kolumn i suba, ktore kryje wszystko, chyba nie ma gorszego dzwieku. Potem stopniowo „dziure“ zmniejszamy do akceptowalnego poziomu.
A tak wygladaja przylacza dla bardziej zaawansowanego suba, ale z ustawieniami recznymi (prosty equalizer bez pomiarow przez mikrofon)
[url="http://img80.imageshack.us/my.php?image=przyl2wl5.jpg"][img]http://img80.imageshack.us/img80/2300/przyl2wl5.th.jpg[/img][/url]
Suby ktore promieniuja do dolu dobrze jest ustawic na ciezkiej plycie (np. marmurowej). Unikniemy rezonansu z podlogi i uzyskamy lepsza odpowiedz basu z podloza. Dobre suby maja takie podloze w komplecie.
plyta granitu
[url="http://img177.imageshack.us/my.php?image=granitgq3.jpg"][img]http://img177.imageshack.us/img177/8223/granitgq3.th.jpg[/img][/url]
Czy dociazac suba od gory ? W zasadzie kazda kolumne mozna probowac dociazyc, ale jesli wasz sub mocno skacze, to raczej znaczy, ze jest przesterowany i za maly.
Z tych subow co sluchalem: REL brzmia pieknie, ale jednak bez “sub-dolu”, moj ulubieniec B&W ASW825 uniknal testu, bo kolega mieszka w blokach i natychmiast zaczeto walic w sciany z kazdej strony. I tak byl za drogi bo szukalem czegos kolo 1000 euro (po co taki sub w blokach ?)
Sa przeciez tansze, ktore w mniejszych pomieszczeniach tez powinny zagrac dobrze:
Magnat Motion 300A 12 cali, 16-200 HZ -6 dB, 90 W (moglby byc odrobine mocniejszy)
[img]http://img266.imageshack.us/img266/7554/magnatxe3.jpg[/img]
By [URL=http://profile.imageshack.us/user/krejac]krejac</a> at 2008-03-13
Drozszy i mniejszy, ale bardzo popularny w Szwecji Velodyne MiniVee SPL-800i
28-120 HZ (-6dB), w szczycie do 2000 W, ale mala membrana (8 cali) ogranicza pasmo od dolu (przynajmniej nie oszukiwali w pomiarach). Tutaj pozytywna rezenzja (ale pisza ze drogi): [url="http://www.audioholics.com/reviews/speakers/subwoofers/velodyne-spl-800"]http://www.audioholics.com/reviews/speaker...elodyne-spl-800[/url]
[img]http://img168.imageshack.us/img168/9084/velodyneqj5.jpg[/img]
By [url="http://profile.imageshack.us/user/krejac"]krejac[/url] at 2008-03-13
Ciekawe Infinity Beta SW10 z aluminiowa 10 calowa membrana, toche wiekszy i drozszy niz Magnat, 150 W, podoba mi sie, ze napisali: 22 - 150 Hz (-6dB) i 30 - 150 Hz (-3 dB). To nawet zwyciezca jakiegos testu w Szwecji.
W koncu umowilem sie na odsluch Sunfire seria HRS (8-12 cali). Troche bez przekonania, bo drogie, wersja 10 calowa ma 1000W i zakres 20 - 100 Hz (-6 dB) oraz 18-100 Hz (-6 dB) dla 12 cali. Dla (-3 dB) brak danych
[url="http://img398.imageshack.us/my.php?image=sunfirehrsma1.jpg"][img]http://img398.imageshack.us/img398/4021/sunfirehrsma1.th.jpg[/img][/url]
Odpowiadajace im Velodyne sa zdracznie drozsze, ale tez lepiej wyposazone.
I nagle wpadlem na trop innych subow, mozna powiedziec ”klasycznych”, bo wielkich i ciezkich. Ale w pomiarach zaskakujaco dobrych, dobrze wykonanych a w cenie HRS. Maja 3 regulowane filtry dla 20, 16 i 10 HZ (tego ostatniego nikt nie poleca, zbyt obciazajacy mechanicznie).
Wykres wyglada obiecujaco.
[url="http://img529.imageshack.us/my.php?image=wyktq9.jpg"][img]http://img529.imageshack.us/img529/3500/wyktq9.th.jpg[/img][/url]
Dostawa zapowiedziana na przyszly tydzien, zobaczymy co bedzie. (liczylem, ze dojdzie dzisiaj, bo zony nie ma w domu )
